Συμπληρώθηκαν τον προηγούμενο μήνα πενήντα χρόνια από τη δολοφονία των Ντερβίς Αλί Καβάζογλου και Κώστα Μισιαούλη, στο δρόμο Λευκωσίας – Λάρνακας, κοντά στα χωριά Λουρουτζίνα και Πετροφάνι (11 Απριλίου 1965). Η δολοφονία των δύο συνδικαλιστών είναι ένα από τα αγριότερα πολιτικά εγκλήματα που έγιναν στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι χαρακτηριστικό της αγριότητας της δολοφονίας ότι οι θύτες έριξαν στα άοπλα και ανύποπτα θύματά τους περισσότερες από εξήντα σφαίρες. Κύριος στόχος της δολοφονικής επίθεσης ήταν ο Ντερβίς Καβάζογλου, ο οποίος δεχόταν συνεχώς απειλές για τη ζωή του από τους εξτρεμιστές της ΤΜΤ, και για αυτό είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει την τουρκοκυπριακή συνοικία της Λευκωσίας από το 1958. Το 1965 ζούσε σε ένα μικρό σπίτι σε μια ήσυχη γειτονιά στην Ακρόπολη, από όπου αναχώρησε για το μοιραίο του ταξίδι.

Τι είχε, όμως, εξοργίσει περισσότερο τους φονιάδες του Καβάζογλου από τη συνεπή πολιτική του δράση; Ήδη, τον Απρίλιο του 1962 είχαν δολοφονηθεί οι Αϊχάν Χικμέτ και Αχμέτ Μουζαφέρ Γκιουρκάν, από τα ίδια όπλα των έξαλλων Τουρκοκύπριων οπαδών της διχοτόμησης. Τους πρώτους μήνες του 1965 ο Ντερβίς Καβάζογλου είχε αναπτύξει έντονη πολιτική δραστηριότητα για να πείσει τους ομοφύλους συμπατριώτες του (που είχαν αναγκαστεί από την ντενκτασική τρομοκρατία να εγκλωβιστούν στους θύλακες), να επιστρέψουν στις περιουσίες και στα χωριά τους, υπό την προστασία της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τον Ιανουάριο του 1965 ο υπουργός Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης, Αντρέι Γκρομύκο, στις γνωστές δηλώσεις του στην «Ισβέστια» (21 Ιανουαρίου 1965) είχε αναφέρει ότι ο «κυρίαρχος κυπριακός λαός», θα μπορούσε, ως προς την εσωτερική διάρθρωση του κράτους του, «να εκλέξη με κάθε ανεξαρτησίαν την διάρθρωσιν που του αρμόζει καλύτερον, που θα λάβη υπ’ όψιν τα ιδιαίτερα συμφέροντα της ελληνικής και τουρκικής κοινότητος εις τα πλαίσια ενιαίου και κυριάρχου κράτους. Η ομοσπονδιακή μορφή θα ηδύνατο να επιλεγή. Βεβαίως τοιαύτη διάρθρωσις προβλέπει την ύπαρξιν ενιαίας κεντρικής κυβερνήσεως, ενιαίαν οργάνωσιν αμύνης, κεντρικόν διοικητικόν δικαστικόν μηχανισμόν.»

Οι δηλώσεις Γκρομύκο αναστάτωσαν την κυπριακή κυβέρνηση, που είχε σταθεί ενάντια στη «νατοϊκή επέμβαση» από τις αρχές του 1964, ενώ προκάλεσαν αμηχανία στα κόμματα της Αριστεράς, στην Ελλάδα και στην Κύπρο, που αποδοκίμασαν τη σοβιετική αναφορά στην ομοσπονδία.

Μια βδομάδα αργότερα, στις 29 Ιανουαρίου 1965, από το τουρκικό πρόγραμμα του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου (ΡΙΚ) μεταδόθηκε προκήρυξη του Ντερβίς Καβάζογλου, εκ μέρους της «Αντιπροσωπευτικής Επιτροπής Δημοκρατικών Τούρκων της Κύπρου». Εκεί, ο Καβάζογλου διακήρυττε με γενναιότητα, ανάμεσα σε άλλα: (Το πλήρες κείμενο, στον «Φιλελεύθερο» και «Χαραυγή», της 30 Ιανουαρίου 1965 και αποσπάσματα σε ελλαδικές και ευρωπαϊκές εφημερίδες της ίδιας μέρας.)

«Η διαμελιστική ομοσπονδιακή λύσις είναι ανεφάρμοστος, διότι διασπά όχι μόνον τα σύνοικα στοιχεία, αλλά και αυτήν ταύτην την κοινότητά μας. Επιπλέον μία τοιαύτη λύσις θα είναι μόνιμος πηγή προστριβών, διχονοίας, διακοινοτικών ταραχών και πολεμικών περιπετειών και ισχυρόν όπλον εις χείρας των εχθρών των Ελλήνων και των Τούρκων της Κύπρου – των ιμπεριαλιστών.  (…) Καλούμεν τους αδελφούς της Τουρκίας, οι οποίοι πραγματικά πιστεύουν εις τας αρχάς του Ατατούρκ, οι οποίοι διαπνέονται από το πνεύμα της επαναστάσεως της 27^ης Μαΐου [εννοεί το πραξικόπημα στην Τουρκία το 1960], όλους εκείνους τους τιμίους πατριώτες, να δώσουν περισσοτέραν προσοχήν και να αντιληφθούν τους πραγματικούς σκοπούς μιας φούχτας φασιστών Τουρκοκυπρίων. (…) Καλούμεν επίσης τους αδελφούς μας Τούρκους της Κύπρου να κινηθούν αποφασιστικά, διά να εμποδίσουν αυτήν την ομάδα των φασιστών να μας οδηγήση στην ολοκληρωτικήν καταστροφήν και όλεθρον.»

Πέρασαν, από τότε, μόλις πενήντα χρόνια…

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 30 Μαΐου 2015