Συμπληρώνονται φέτος εκατό χρόνια από τον θάνατο στην Αθήνα, τον Δεκέμβριο του 1917, του μεγάλου Έλληνα γεωπόνου Παναγιώτη Γεννάδιου (1848-1917), που συνέδεσε τη ζωή του, στην ακμή της δράσης του, με την κυπριακή γεωργία, καθώς υπήρξε ο πρώτος Διευθυντής του Τμήματος Γεωργίας της Κύπρου, κατά το 1896-1904.

Ο Παναγιώτης Γεννάδιος ήταν ένα από τα οκτώ παιδιά του Γεώργιου  Γεννάδιου, του Ηπειρώτη δάσκαλου του γένους και της Άρτεμης Μπενιζέλου, της ιστορικής αθηναϊκής οικογένειας. Ο μεγάλος αδελφός του Παναγιώτη, Αναστάσιος, διετέλεσε καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών (όπως και ο πατέρας τους), ενώ ο διασημότερος υπήρξε ο Ιωάννης Γ. Γεννάδιος, κορυφαίος Έλληνας διπλωμάτης, με πολυετή θητεία στην Πρεσβεία στο Λονδίνο, σημαντική εμπλοκή στο Κυπριακό της εποχής του και δωρητής και ιδρυτής της σπουδαίας Γενναδείου Βιβλιοθήκης.

Ο Παναγιώτης Γεννάδιος παρακολούθησε γεωργικά μαθήματα στη Γενεύη και ήταν ο πρώτος Έλληνας που κατάφερε, με υποτροφία της τότε ελληνικής κυβέρνησης και του Ηπειρώτη γαιοκτήμονα Χρηστάκη Ζωγράφου να σπουδάσει στις ΗΠΑ, στο «Βιομηχανικόν Πανεπιστήμιον της Ιλλινόης» (1870-1874). Το 1895 μετακλήθηκε στην Κύπρο από τον φιλοπρόοδο Αρμοστή Walter Sendall, για επιτόπια μελέτη της κυπριακής γεωργίας. Καρπός της πρώτης, τρίμηνης του παραμονής, ήταν η συγγραφή μιας σημαντικής έκθεσης και ο διορισμός του, εντέλει, το 1896 ως Διευθυντή στο Αρτισύστατο Τμήμα Γεωργίας, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τα τέλη του 1904, όταν παραιτήθηκε και επέστρεψε στην Αθήνα. Στην Κύπρο επιτέλεσε τιτάνιο έργο, όργωσε κυριολεκτικά και μεταφορικά το νησί (σχεδίασε το σιδερένιο κυπριακό άροτρο, που χρησιμοποιήθηκε για πολλά χρόνια), έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής στον αγροτικό πληθυσμό του νησιού, υποστήριξε και προπαγάνδισε με επιτυχία την εισαγωγή νέων καλλιεργειών, δενδροφυτειών και μεθόδων, έγραψε πολλές επιστημονικές μελέτες, ενώ διετέλεσε και μέλος του Νομοθετικού Συμβουλίου. Βοήθησε ακόμη στην οργάνωση των φυτωρίων και την κυπριακή κτηνοτροφία, πρότεινε λύσεις για την επίλυση του αρδευτικού προβλήματος, ενδιαφέρθηκε για την αγγειοπλαστική και γενικότερα συνέβαλε στην πρόοδο και στο πλάτεμα των στενών οριζόντων του εξαθλιωμένου Κύπριου αγρότη. Όλο αυτό το έργο, μαζί με τη διοικητική οργάνωση του Γεωργικού Τμήματος, το επιτέλεσε ουσιαστικά αβοήθητος, καθώς η τοπική κυβέρνηση του είχε διαθέσει ένα μόνο υπάλληλο για γραμματειακή υποστήριξη. (Αντίθετα οι Βρετανοί έδιναν, κατά τις πρώτες δεκαετίες, μεγαλύτερη σημασία στο πολυπρόσωπο Τμήμα Δασών. Εκεί ο Διευθυντής, αποικιακός υπάλληλος, παρότι χωρίς πτυχίο, ως Βρετανός αμειβόταν με μεγαλύτερο μισθό από τον Γεννάδιο…) Ελάχιστοι άνθρωποι στην Κύπρο είχαν τόσο καθοριστικό εκσυγχρονιστικό ρόλο στον τομέα τους όσο ο Γεννάδιος, που επιπλέον είχε να αντιμετωπίσει παγιωμένες νοοτροπίες και συμπεριφορές ριζωμένες στην κυπριακή ύπαιθρο από την εποχή του Ησιόδου και του Ομήρου, όπως τόνιζαν οι βρετανικές εκθέσεις. Ήταν μια σπάνια περίπτωση ανώτερου διοικητικού λειτουργού στα χρόνια της Αγγλοκρατίας που συνδύαζε τις εξαιρετικές επιστημονικές γνώσεις με την εργατικότητα, με βασικό πλεονέκτημα την εθνικότητά του, που του άνοιγε τις πόρτες και τις ψυχές των Κυπρίων χωρικών.

Ο Παναγιώτης Γεννάδιος καταλαμβάνει εξέχουσα θέση στον ειδικό τόμο που κυκλοφόρησε πρόσφατα από το Υπουργείο Γεωργίας και το Ίδρυμα Αναστάσιος Γ. Λεβέντης με τίτλο «Τα πρώτα χρόνια του Τμήματος Γεωργίας και η αγροτική ύπαιθρος». Ο τόμος, που θα παρουσιαστεί την ερχόμενη βδομάδα στη Λευκωσία, είναι αφιερωμένος στη μνήμη του Π. Γεννάδιου. Σε αυτόν ξεχωρίζει το άρθρο του Χαράλαμπου Μπακιρτζή για τις σπουδές του Έλληνα γεωπόνου στην Αμερική με αρχειακό υλικό και από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, και με επιμέλεια του ίδιου η εργογραφία του, με 179 τίτλους, και ένα ανέκδοτο κείμενο του Ιωάννη Γ. Γεννάδιου για την θητεία του αδελφού του στο Τμήμα Γεωργίας στην Κύπρο, με εξαιρετικής σπανιότητας τεκμήρια. Είναι μια έκδοση για την οποία δικαίως αξίζουν συγχαρητήρια στους συντελεστές, ειδικά εάν υπολογιστεί ότι σπανίως κυβερνητικές υπηρεσίες στην Κύπρο ασχολούνται με την ιστορία των τμημάτων τους.

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Ο Φιλελεύθερος» στις 13 Μαΐου 2017

Στη φωτογραφία, ο Παναγιώτης Γεννάδιος (όρθιος) με τη μητέρα του, Άρτεμη, και τον αδελφό του, Ιωάννη Γ. Γεννάδιο