Έγινε σήμερα το πρωί στη Λεμεσό η κηδεία του λαπηθιώτη αγνοούμενου Χριστόφορου (Λόντου) Καϊμακάμη. Ο Λόντος, όπως ήταν γνωστός στην επαρχία Κερύνειας γεννήθηκε στη Λάπηθο το 1931 και ήταν γόνος μιας μεγάλης λαπηθιώτικης οικογένειας, γιος του Διονύση Καϊμακάμη και της Κατερίνας Εμμανουήλ. Ήταν αγωνιστής της ΕΟΚΑ και πολιτικός κρατούμενος στη διάρκεια του αγώνα 1955-1959. Παντρεύτηκε την Καραβιώτισα Λώρια Φρακάλα και απέκτησαν τρεις κόρες και ένα γιο. Ζούσαν στην Κερύνεια, όπου ήταν επαρχιακός αντιπρόσωπος της ΚΕΟ. Ήταν κοινωνικός, εξωστρεφής, φιλόξενος, πατριώτης, ιδεολόγος. Οι δικές μου αναμνήσεις απ’ αυτόν, πέρα από το ότι ήταν θείος των «κολλητών» παιδικών μου φίλων, κυριαρχούνται από τη βαριά και ιδιαίτερα ασυνήθιστη στην Κύπρο εκείνης της εποχής μυρωδιά των τσιγάρων «Παπαστράτος» που τον συνόδευε πάντα…

Ο Λόντος έσπευσε να βοηθήσει στην απόκρουση της τουρκικής εισβολής και από τις 22 Ιουλίου 1974 ήταν αγνοούμενος. Οι μαρτυρίες ανέφεραν ότι είχε συλληφθεί από τους Τούρκους στο Κάρμι. Πριν από λίγο καιρό εντοπίστηκαν τα οστά του στην Αγύρτα, γεγονός που φαίνεται να επιβεβαιώνει ότι πιθανότατα ανακρίθηκε (και βασανίστηκε) και από την ΤΟΥΡΔΥΚ. Για τον εντοπισμό των οστών του, πέρα από κάποιες τυχαίες συγκυρίες, υπήρξε καθοριστική η βοήθεια της Τουρκοκύπριας δημοσιογράφου Σεβγκιούλ Ουλουντάγ (Sevgul Uludag).

Το 1998 αγόρασα από ένα παλαιοβιβλιοπωλείο στη Θεσσαλονίκη ένα τεύχος του αθηναϊκού περιοδικού «Εικόνες», του Οκτωβρίου 1959, που περιλαμβάνει το άρθρο «Κύπρος» με την υπογραφή του Στράτη Μυριβήλη, με τις εντυπώσεις του από την επίσκεψή του στο νησί μας, ύστερα από την υπογραφή των συνθηκών της ανεξαρτησίας. Το άρθρο συνοδεύουν και 29 φωτογραφίες που ανήκουν στον Δημήτρη Παπαδήμο, έναν από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Έλληνες φωτογράφους. Προς μεγάλη μου έκπληξη, το άρθρο του Μυριβήλη συνόδευαν και δύο φωτογραφίες με επώνυμα πορτρέτα Λαπηθιωτών. Η πρώτη: «Ικανοποιημένος ο Χαράλαμπος Εμμανουήλ από τη Λάπηθο. Ο γιος του Ανδρέας λευτερώθηκε, μαζί και η πατρίδα.»

Και η δεύτερη: «Ξαναγύρισε στα ειρηνικά του έργα ο Λαπηθιώτης λεβέντης, μετά το τέλος του αγώνα. Ο Λόντος ήταν ψυχωμένος αγωνιστής και πέρασε χρόνια κλεισμένος στη φυλακή από τους Άγγλους.»

Έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια ώστε να καταφέρω να εξηγήσω το πώς βρέθηκαν οι φωτογραφίες του Χ. Εμμανουήλ και του Λόντου στις «Εικόνες» του Οκτωβρίου του 1959, τις οποίες παρουσίασα τον Απρίλιο του 2010 στo Συμπόσιο «Κερύνεια και λογοτεχνία τον 20ό αιώνα» (τίτλος ανακοίνωσης: «Ο Στρατής Μυριβήλης και η Κερύνεια») και τον Οκτώβριο του 2013 στο συνέδριο «Λάπηθος. Πριν χαθούν οι μνήμες» (τίτλος ανακοίνωσης: «Ο φωτογράφος Δημήτρης Παπαδήμος στη Λάπηθο»). Το 2010, με τη βοήθεια της υπεύθυνης του φωτογραφικού  αρχείου του ΕΛΙΑ, Βιβής Χατζηγεωργίου ξεφύλλισα γύρω στις 500 φωτογραφίες του Δημήτρη Παπαδήμου από την Κύπρο, οι περισσότερες της δεκαετίας του 1950 που διασώζονται στο αρχείο του ΕΛΙΑ, στην Αθήνα, όπου δωρίθηκε το τεράστιο φωτογραφικό αρχείο του Δ. Παπαδήμου, μετά τον θάνατό του, από τη γυναίκα του Λιάνα και τον γιο του Ιωάννη Παπαδήμο, όπως ήταν και η επιθυμία του εκλιπόντος. Πολλές από τις «κυπριακές» φωτογραφίες, της περιόδου 1947-1962, αν όχι οι περισσότερες, προέρχονται από την επαρχία Κερύνειας και ειδικά από τη Λάπηθο. Σε πέντε, τουλάχιστον, από αυτές απεικονίζεται και ο Λόντος. Στις άμεσες συγγραφικές μου προτεραιότητες είναι και η έκδοση ενός τόμου με μια επιλογή από τις πολύτιμες λαπηθιώτικες φωτογραφίες του αρχείου Δ. Παπαδήμου που σώζονται στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ. Ελπίζω αυτό να γίνει σύντομα.

Ο γεννημένος στο Κάιρο, Δημήτρης Παπαδήμος (1918-1994) επισκεπτόταν συχνά τη Λάπηθο, όπου ζούσε ο «θετός πατέρας» και μέντοράς του, ο διάσημος αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Austen Harrison (Κεντ, 1891-Αθήνα 1976), φίλος του Ronald Storrs, του Alan Lennox-Boyd, του Lawrence Durrell και πολλών άλλων, με τεράστιο έργο στην Αγγλία, τη Μέση Ανατολή και αλλού. Ανάμεσα σε πολλά άλλα, ήταν ο αρχιτέκτονας των κτιρίων της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, που στεγάζει σήμερα μέρος του Πανεπιστημίου Κύπρου, στην οδό Καλλιπόλεως, όπου και τα γραφεία του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστήμιου Κύπρου…

Ο καλύτερος φίλος του Harrison και επομένως και του Παπαδήμου στη Λάπηθο ήταν ο Χαράλαμπος Εμμανουήλ, πατέρας του Ανδρέα και του Κώστα Εμμανουήλ και της Σοφούλας Μ. Πατσάλη. Ο Εμμανουήλ ήταν ο εργολάβος που έκτισε το πανέμορφο σπίτι του Harrison στη Λάπηθο. Υπάρχουν λοιπόν, στο αρχείο του Δ. Παπαδήμου, δεκάδες φωτογραφίες του Χαράλαμπου Εμμανουήλ και μελών της οικογένειάς του. Ανιψιός του Εμμανουήλ ήταν ο Χριστόφορος – Λόντος Καϊμακάμης, τον οποίο ο Παπαδήμος φωτογράφισε, σίγουρα πριν από το 1955, σε μια σειρά πανέμορφων φωτογραφιών με τα δίχτυα, στην παραλία, και μια από αυτές δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Εικόνες» το 1959. Στη μνήμη του αφιερώνεται και το παρόν άρθρο…

Η τελευταία φωτογραφία, από το αρχείο του ΕΛΙΑ (www.elia.org.gr)