Μια δυσάρεστη είδηση έφτασε από τη Θεσσαλονίκη, ο θάνατος της ομότιμης καθηγήτριας του ΑΠΘ Άρτεμης Ξανθοπούλου-Κυριακού. Η κυρία Ξανθοπούλου υπήρξε αγαπημένη καθηγήτρια για πολλές σειρές ιστορικών και φιλολόγων που αποφοίτησαν από τη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ. Ήταν ένας γλυκύτατος άνθρωπος που ενέπνεε και παρέδιδε μαθήματα ήθους και ευγένειας. Και αντιμετώπιζε τις όποιες (πολλές) δυσκολίες και πλήγματα της ζωής της με μια απαράμιλλη αξιοπρέπεια.

Υπήρξε μαθήτρια, συνεργάτιδα («βοηθός» με το παλιό σύστημα) του Απόστολου Βακαλόπουλου και ευτύχησα να την έχω καθηγήτρια στο τρίτο και στο τέταρτο έτος του Ιστορικού-Αρχαιολογικού της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ, κατά το 1981-1983 και αργότερα στο Μεταπτυχιακό της Νεότερης Ιστορίας και στην επιτροπή του διδακτορικού μου. Μας δίδαξε νεοελληνική ιστορία, και σε ένα σεμινάριο (“φροντιστήριο”) Πηγές της Ελληνικής Επανάστασης. Μετά από χρόνια, στη δεκαετία του 2000, δίδαξε ως επισκέπτρια καθηγήτρια για τρία εξάμηνα και στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Η κύρια επιστημονική της ενασχόληση υπήρξε ο Ελληνισμός της Διασποράς (με έμφαση στον βενετικό κόσμο) και του Πόντου. Ήταν ανάμεσα στους πρώτους Έλληνες ιστορικούς που επισκέφθηκαν τις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και γνώριζε όσο λίγοι τον Ελληνισμό της Τσάλκας, την ιστορία και τον πολιτισμό του. Την συνόδευε στην πρώην ΕΣΣΔ ο σύζυγός της, ο αείμνηστος Νίκος Κυριακού που για πολλούς από τους ομογενείς αυτούς, όταν έφτασαν αργότερα στην Ελλάδα ή στην Κύπρο, στάθηκε πατέρας και αδελφός. Στο δικό της πέρασμα από την Κύπρο δούλεψε με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και συγκέντρωσε αρκετές προφορικές συνεντεύξεις από Έλληνες ομογενείς από τη Σοβιετική Ένωση που ζουν σήμερα στο νησί μας. Σε κάποια στιγμή, στο μέλλον, ελπίζω να αξιοποιηθούν από νεότερους ερευνητές αυτές οι συνεντεύξεις, καθώς διαφυλάσσουν πολύτιμα στοιχεία και πληροφορίες.

Η Άρτεμη Ξανθοπούλου είχε την ευτυχία να δει αγαπημένους της μαθητές να ακολουθούν τα επιστημονικά της βήματα. Πριν από μερικά χρόνια η ίδρυση της Έδρας Ποντιακών Σπουδών στο ΑΠΘ και η στελέχωσή της από εκλεκτούς νέους συναδέλφους – μαθητές της, υπήρξε για αυτήν μια τεράστια ηθική επιβράβευση και ικανοποίηση.

Θερμά συλλυπητήρια στα παιδιά της, στον Δημήτρη και στον Μιχάλη, στους παλιούς της συναδέλφους στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, στους μαθητές και τις μαθήτριές της και στην Έδρα Ποντιακών Σπουδών του ΑΠΘ.

Καλό ταξίδι κυρία Ξανθοπούλου. Θα έχουμε να θυμόμαστε τόσα πολλά μαθήματα από σένα…