Απεβίωσε χθες, 8 Σεπτεμβρίου η βασίλισσα της Αγγλίας Ελισάβετ (1926-2022), που αποδείχθηκε η μακροβιότερη βασίλισσα της παγκόσμιας ιστορίας, αφού έμεινε στον θρόνο της περισσότερο από εβδομήντα χρόνια (1952-2022). Οι σχέσεις της Ελισάβετ με την Κύπρο είναι λίγο-πολύ γνωστές: Ξεκίνησαν από την αρνητική υποδοχή της στέψης της (Ιούνιος 1953) όταν χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες στα ελληνικά σχολεία της Κύπρου έσπασαν τα αναμνηστικά φλυτζάνια που τους μοιράστηκαν, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη συνεχιζόμενη βρετανική κατοχή του νησιού, ενώ τις ίδιες ημέρες έγιναν μαχητικές διαδηλώσεις με πιο σημαντικές αυτές της Πάφου, όπου συνελήφθη και ο 15χρονος έφηβος Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Στη συνέχεια, κατά το 1955-1959, στη διάρκεια του Αγώνα της ΕΟΚΑ, η βασιλεία της Ελισάβετ συνδέθηκε με τον απαγχονισμό εννιά Κυπρίων πατριωτών (1956-1957) οι οποίοι «δεν αξιώθηκαν της βασιλικής χάρης», γεγονός που αμαύρωσε τη φήμη της στην Κύπρο. Επισκέφθηκε δυο φορές το νησί μας, μια φορά καθ’ οδόν για την Ινδία, όταν έκανε σύντομο σταθμό στη βρετανική βάση του Ακρωτηρίου, τον Ιανουάριο του 1961, και μια φορά για επίσημη επίσκεψη, τον Οκτώβριο του 1993. Τότε της δόθηκε το «χρυσό κλειδί» της Λευκωσίας, από τον τότε δήμαρχο της πόλης, εν μέσω λαϊκών διαμαρτυριών. Και βέβαια, γενιές Κυπρίων μεγαλώσαμε με τη μορφή της Ελισάβετ στα γραμματόσημα, τα νομίσματα και τα χαρτονομίσματα του νησιού.

Εκείνο που έχει ξεχαστεί, με την πάροδο του χρόνου, είναι ότι οι Έλληνες Κύπριοι είχαν υποδεχθεί την άνοδο στον θρόνο της με πολλές ελπίδες για την ένωση με την Ελλάδα, που πήγαζαν από τον γάμο της με τον Φίλιππο, γιο του πρίγκιπα Ανδρέα της Ελλάδας (και της Μικρασιατικής εκστρατείας…), τον Νοέμβριο του 1947. Όπως έγραφε στο συγχαρητήριο τηλεγράφημά του ο τοποτηρητής του αρχιεπισκοπικού θρόνου μητροπολίτης Κυρηνείας Μακάριος Μυριανθεύς, «Πεποίθαμεν, ότι το χαρμόσυνον τούτο γεγονός θα ισχυροποιήση έτι πλέον την πατροπαράδοτον φιλίαν μεταξύ Αγγλίας και Ελλάδος, με πρώτην εκδήλωσιν της εκχώρησιν της Κύπρου εις την Μητέρα Ελλάδα».

Αντίστοιχη εικόνα δίνει και η αναγγελία του γάμου της πριγκίπισσας, τότε, Ελισάβετ, από τον «Νέο Κυπριακό Φύλακα» της Λευκωσίας, μια από τις αρχαιότερες κυπριακές εφημερίδες της εποχής. Η εφημερίδα του Κ. Α. Κωνσταντινίδη εύχεται όπως ο «έρως, ο οποίος συνδέει εις την ευτυχίαν τας Α. Υψηλότητας» να συσφίξει και τους δεσμούς των χωρών τους «διά μιας νέας ρεαλιστικής και ωραίας χειρονομίας της Αγγλίας προς την Ελλάδα».

Οι παραπάνω, βέβαια, ρομαντικές και συναισθηματικές ευχές επέμεναν να τονίζουν ότι ο Φίλιππος ήταν «πρίγκιπας της Ελλάδος», παραβλέποντας ότι είχε νυμφευτεί την Ελισάβετ ως Φίλιπ Μαουντμπάτεν. Σε αυτό ακριβώς στάθηκε με ένα εκτενές πρωτοσέλιδο άρθρο του στην εφημερίδα «Εσπερινή», του Νίκου Χρ. Παττίχη, την ημέρα των πριγκιπικών γάμων (20 Νοεμβρίου 1947) ο Παντελής Γ. Μπίστης, ένας από τους σημαντικότερους δημοσιογράφους της εποχής. Το άρθρο συνοδευόταν από φωτογραφία του εννιάχρονου Φίλιππου με την ευζωνική στολή και την ιδιόχειρη υπογραφή του στα ελληνικά. Ο Μπίστης τόνισε ότι οι «απανταχού της γης Έλληνες» χαιρέτισαν με ανυπόκριτο ενθουσιασμό και περηφάνεια τους αρραβώνες και τον επικείμενο πριγκιπικό γάμο και υποστήριξε ότι όλοι γνωρίζουν ότι ο Φίλιππος είναι Έλληνας και όχι «Μαουντμπάττεν και υποπλοίαρχος», διαμαρτυρόμενος για την απόκρυψη της ελληνικής του καταγωγής από τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης. Ο Μπίστης ζήτησε από τον Φίλιππο να μην αφήσει «να του πετρώσουν την καρδιά τα ανάκτορα του Μπάκιγχαμ» και να του διαγράψουν τα ελληνικά του αισθήματα, και αφήνοντας τους «ρωμαντισμούς και την αισθηματικότητα» τον κάλεσε να χρησιμοποιήσει «το ελληνικόν σωματικόν κάλλος, την ελληνικήν ευγένειαν ψυχής, την ελληνικήν φιλοπατρίαν και γενναιότητα (…) να χαρίσητε βασιλείς του μέλλοντος εις την Μεγάλην Βρεττανίαν»…

Η ανάγνωση του άρθρου του Παντελή Μπίστη και τα απλοϊκά του επιχειρήματα πιθανότατα θα προκαλέσουν μειδιάματα στον σημερινό αναγνώστη, ειδικά εάν συνυπολογιστεί ότι δυο χρόνια αργότερα, στις παραμονές του ενωτικού δημοψηφίσματος του 1950, η βρετανική διοίκηση της Κύπρου απέλασε τον μαχητικό Έλληνα δημοσιογράφο, εξαιτίας της αρθρογραφίας του. Όμως μπορεί να βοηθήσει στην ερμηνεία της απογόητευσης που άφησε, στο τέλος της ημέρας, η υπερεβδομηκονταετής βασιλεία της Ελισάβετ στο κυπριακό λαϊκό αίσθημα…