3 του Μάρτη σήμερα και τιμώντας την επέτειο θα δούμε τρία τεκμήρια που συνδέονται με την ποιητική πρόσληψη της θυσίας του Γρηγόρη Αυξέντίου στα βουνά του Μαχαιρά, στη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ, το 1957. Όπως είναι γνωστό, ίσως το σημαντικότερο ποίημα που έχει γραφτεί για τον θάνατο του Αυξεντίου, παρότι εντελώς “επικαιρικό” και εν “ποιητικώ βρασμώ” είναι ο συγκλονιστικός “Αποχαιρετισμός. Οι τελευταίες ώρες του Γρηγόρη Αυξεντίου μές τη φλεγόμενη σπηλιά” του Γιάννη Ρίτσου (Αθήνα: Κέδρος, 1957). Όπως δηλώνεται από τον ποιητή, το ποίημα γράφτηκε στην Αθήνα, στις “5 έως 25 Μαρτίου 1957”, ενώ στον κολοφώνα της πρώτης έκδοσης αναγράφεται ότι το βιβλίο τυπώθηκε τον Μάρτιο του 1957. Εκεί, ο Ρίτσος υμνεί τον πανανθρώπινο αγώνα για τη λευτεριά, αναδεικνύοντας και την ανθρώπινη διάσταση της προσωπικής προσφοράς του ήρωα της ΕΟΚΑ, που σκοτώθηκε πολεμώντας για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Όπως γράφει:

Μπορώ να επαναλάβω:

“Λάβετε, φάγετε, τούτο εστί το σώμα μου και το αίμα μου – το σώμα και το αίμα του Γρηγόρη Αυξεντίου

ενός φτωχόπαιδου, 29 χρονώ, απ’ το χωριό Λύση,

οδηγού ταξί στο επάγγελμα,

πούμαθε στη Μεγάλη Σχολή του Αγώνα τόσα μόνα γράμματα όσα να φτιάχνουν τη λέξη

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ”

Στο περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης, εμβληματικό για την ιστορία της Αριστεράς στη μετεμφυλιακή Ελλάδα εντοπίζεται μια μικρή διαφήμιση – παρουσίαση της έκδοσης του “Αποχαιρετισμού”, στο τεύχος 28, του Απριλίου 1957, σελ. 374. Χαρακτηρίζεται ως “η υψηλότερη ποιητική δημιουργία” του Ρίτσου.

Αντίστοιχα, εντοπίσαμε και μια μικρή διαφήμιση στην “αστική” κεντρώα εφημερίδα Ελευθερία, στη σαββατιάτικη έκδοση της 6ης Απριλίου 1957, σελ. 3. Εδώ η διαφήμιση οφείλεται, προφανώς, στον εκδοτικό οίκο, τον “Κέδρο”. Ο “Αποχαιρετισμός” χαρακτηρίζεται μεγαλούργημα…

Τέλος, ανάμεσα στις δωρεές που κοσμούν τις συλλογές της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου είναι και μια πολύτιμη σειρά βιβλίων από τη βιβλιοθήκη των Ροζέ και Τατιάνας Μιλλιέξ. Στη ψηφιακή “Λήκυθο” που με τόσο μεράκι δημιουργήθηκε στην ίδια βιβλιοθήκη (Παν. Κύπρου), έχουν αναρτηθεί αρκετές αφιερώσεις προς τους δύο δωρητές βιβλίων σημαντικών πνευματικών δημιουργών. Εκεί εντόπισα και την αφιέρωση του “Αποχαιρετισμού” γραμμένη διά χειρός του γνωστού για την καλλιγραφία του Γιάννη Ρίτσου. Το πιο σημαντικό εδώ είναι η ημερομηνία της αφιέρωσης, 6 Απριλίου 1957. Μόλις ένα μήνα μετά το ολοκαύτωμα του Μαχαιρά ο ποιητής είχε παραλάβει τον “Αποχαιρετισμό” και τον ταχυδρομούσε στους φίλους του.

Σήμερα, 64 χρόνια μετά, η συγκίνηση παραμένει η ίδια…