Η συζήτηση που προέκυψε για το έργο του ζωγράφου Γιώργου Γαβριήλ ανέδειξε αρκετές ενδιαφέρουσες διαστάσεις και παραμέτρους. Δεν θα σταθώ στην πειθαρχική δίωξη εναντίον του, αφού θεωρείται λήξασα μετά την κατηγορηματική δήλωση του υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού.

Ούτε θα σχολιάσω την αισθητική, την πρωτοτυπία, τα «πολιτικά μηνύματα», ή τη «στράτευση» των συγκεκριμένων έργων. Δέχομαι ότι έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να εκφράζεται όπως θέλει, όπως, αντίστοιχα, αύριο, ένας καλλιτέχνης που αποστρέφεται την τουρκική κατοχή «νομιμοποιείται» να ζωγραφίσει πίνακες με ζώα, πουλιά ή μικρά παιδιά να αφοδεύουν επί της κατοχικής σημαίας στον Πενταδάκτυλο. Ή στα μούτρα του Ερντογάν.

Το τελευταίο υποθετικό παράδειγμα μπορεί να θεωρηθεί ακραίο, όσο ακραίο είναι να επικαλούμαστε τον …Βολταίρο σε ανάλογες συζητήσεις. Πέρα από τη θεωρητική ή φιλοσοφική διάσταση κάθε ζητήματος, υπάρχει η ιστορική πραγματικότητα και το ιδιαίτερο πολιτικό και πολιτιστικό συγκείμενο κάθε τόπου.

Μόλις πριν από τέσσερα χρόνια, τον Απρίλιο του 2016, ένας από τους κορυφαίους σύγχρονους Κύπριους γελοιογράφους, ο ΠΙΝ, που σκίτσα του φιλοξενούνται καθημερινά στον «Φιλελεύθερο», καταδικάστηκε από την «Επιτροπή Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας», η οποία έκρινε ότι «δεν θεωρεί αποδεκτό η άσκηση κριτικής να είναι γενικής φύσεως και να μετατρέπεται σε προσωπική επίθεση ή να λαμβάνει τη μορφή διασυρμού οποιουδήποτε». Πόσοι υποστήριξαν, τότε, τον ΠΙΝ;

Ως προς το δικαίωμα των «δημόσιων εκπαιδευτικών» στην ελεύθερη άποψη, θυμίζω τον σάλο που προκλήθηκε από μια ομιλία της δασκάλας Ελένης Σιούφτα, το 2018, στην Αθηαίνου, στην επέτειο της 28^ης Οκτωβρίου. Και τότε, κάποιοι, είχαν ζητήσει την απόλυσή της για όσα είπε…

Και για όσους έχουν ακόμη πιο κοντή μνήμη, θυμίζω, τέλος, το περιώνυμο «Γλωσσάρι», που επιχειρήθηκε πρόσφατα να επιβληθεί, εις βάρος της ελευθερίας της έκφρασης, ώστε ο δημόσιος λόγος να «εξωραϊστεί» από «κακές λέξεις», όπως Εισβολή, Κατοχή, Έποικος, κ.ά..

Ούτε, γενικώς, τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορεί να τα επικαλούμαστε κατά το δοκούν, καθώς η πρόσφατη διεθνής νομολογία είναι ξεκάθαρη: Όπως οι πλουραλιστικές κοινωνίες πρέπει να ανέχονται την απόρριψη, εκ μέρους οποιουδήποτε, των «κρατουσών θρησκευτικών πεποιθήσεων», πρέπει να αποφεύγονται, αντίστοιχα, οι υβριστικές και προσβλητικές επιθέσεις εναντίον των ιερών και των συμβόλων μιας θρησκείας.

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 26 Σεπτεμβρίου 2020

Φωτογραφία του φίλου Γιάννου Δημητρίου, από μια σειρά φωτογραφιών του από τις κερκίδες των κυπριακών ποδοσφαιρικών γηπέδων