Επανέκδοση του “Ημερολογίου του Γρίβα” (1957) με επιμέλεια Π. Παπαπολυβίου

Κυκλοφόρησε πρόσφατα, από τις εκδόσεις Ηλία Επιφανίου, με εισαγωγή – επιμέλεια του Πέτρου Παπαπολυβίου, το βιβλίο «Η Τρομοκρατία εν Κύπρω. Το Ημερολόγιον του Γρίβα». Πρόκειται για πιστή φωτοαναστατική ανατύπωση της βρετανικής προπαγανδιστικής κυβερνητικής έκδοσης του 1957 (είχε προηγηθεί η αγγλική έκδοση, το 1956).

Στην εισαγωγή του ο Π. Παπαπολυβίου παρουσιάζει τις πληροφορίες για τον εντοπισμό από τις βρετανικές αρχές των τμημάτων του «Ημερολογίου Γρίβα» και άλλων εγγράφων της ΕΟΚΑ στη Λύση (20 Αυγούστου 1956), στο Τρόοδος και αλλού, με προδοσία ή στη διάρκεια ερευνών. Καταγράφονται οι θριαμβολογίες της βρετανικής κυβέρνησης και του υπουργού Αποικιών Άλαν Λέννοξ Μπόιντ, ο οποίος έσπευσε να ανακοινώσει στις 26 Αυγούστου 1956 την ανακάλυψη του «Ημερολογίου», που τεκμηρίωνε, κατά αυτόν, την καθοριστική συμμετοχή του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, εξόριστου ήδη στις Σεϋχέλλες, στην ίδρυση, σχεδιασμό, έναρξη της δράσης, χρηματοδότηση και εξοπλισμό της ΕΟΚΑ, και την ανάλογη «συνενοχή» της ελληνικής κυβέρνησης και ιδιωτών στην Ελλάδα στην «εισαγωγή της τρομοκρατίας στην Κύπρο». Τα μεσάνυχτα της επομένης, 27ης Αυγούστου 1956, έληγε η προθεσμία που είχε θέσει ο αρχηγός της ΕΟΚΑ, Γ. Γρίβας-Διγενής, για την αποδοχή της προσφερόμενης εκεχειρίας. Η βρετανική κυβέρνηση θεώρησε ότι οι  αποκαλύψεις του «Ημερολογίου Γρίβα» θα δικαιολογούσαν στη διεθνή κοινή γνώμη (και στο εσωτερικό της χώρας) την απόρριψη της προσφοράς ειρήνευσης εκ μέρους της ΕΟΚΑ και θα οδηγούσαν στην πλήρη δαιμονοποίηση του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ως «οργανωτή και υποστηρικτή της βίας».

Στη συνέχεια εξετάζονται η σχετική συζήτηση στη βρετανική Βουλή, η αμηχανία στην Αθήνα και η ελληνική αντιπροπαγάνδα, η απάντηση της ΕΟΚΑ ως προς την αυθεντικότητα των εγγράφων, τα σχόλια των κυπριακών εφημερίδων και οι επακόλουθες συλλήψεις.

Στο δεύτερο μέρος της Εισαγωγής, σχολιάζονται το περιεχόμενο του «Ημερολογίου» (πρώτη ημερολογιακή καταγραφή, 26 Οκτωβρίου 1954, όταν ο Γ. Γρίβας αναχώρησε με το «Αιγαίον» από τον Πειραιά για τη Ρόδο), και τα 33 έγγραφα της εσωτερικής αλληλογραφίας της ΕΟΚΑ, που επίσης δημοσιεύονται στην έκδοση. Τέλος, σε δύο καταλόγους, εξηγούνται και συμπληρώνονται τα αναφερόμενα ψευδώνυμα και ονόματα.

Το εκδοθέν (1957) από τις αποικιακές αρχές «Ημερολόγιον του Γρίβα» παραμένει μια από τις πιο σημαντικές πηγές για την ιστορία της ΕΟΚΑ, έστω και με επιφυλάξεις για το περιεχόμενό του από τις άγνωστες «παρεμβάσεις» των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών στα πρωτότυπα έγγραφα. Ταυτόχρονα, η συγκεκριμένη έκδοση ήταν το πιο πολυδιαφημισμένο έντυπο της βρετανικής αντεπαναστατικής προπαγάνδας εναντίον της κυπριακής επανάστασης του 1955-1959.

Το βιβλίο προλογίζουν οι Θάσος Σοφοκλέους, πρόεδρος των Συνδέσμων Αγωνιστών ΕΟΚΑ και Ανδρέας Μαϊμαρίδης, πρόεδρος του ΣΙΜΑΕ.

Διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία στην Κύπρο και στα μεγάλα βιβλιοπωλεία της Αθήνας.

Ακολουθούν μερικά αποσπάσματα από την Εισαγωγή του Π. Παπαπολυβίου.

Το περιεχόμενο του «Ημερολογίου»

Την έκδοση του 1957, εβδομήντα αριθμημένων σελίδων και επιπλέον οκτώ σελίδων φωτογραφιών χωρίς αρίθμηση, ανοίγει εισαγωγική «Σημείωσις», με σύντομη αναφορά στη σημασία των «τρομοκρατικών εγγράφων». Στον Πρόλογο, αμέσως μετά, υποστηρίζεται ότι τα έγγραφα αποδεικνύουν χωρίς αμφισβήτηση τον ηγετικό ρόλο του Μακαρίου στην ίδρυση και δράση της ΕΟΚΑ. Πιο συγκεκριμένα, τονίζεται ότι η πολιτική τόσο του Αρχιεπισκόπου όσο και «του υπηρέτου του, του Γεωργίου Γρίβα» ήταν να επιβάλουν διά της βίας λύση της αρεσκείας τους στο Κυπριακό. Αντίθετα, η βρετανική κυβέρνηση παρουσιάζεται να επιθυμεί «δικαίαν και διαρκή λύσιν», που δεν θα ήταν προϊόν εκφοβισμού ή φόβου, και θα διασφάλιζε και τον ρόλο της Κύπρου «διά την άμυναν του ελευθέρου κόσμου».

Στο Μέρος Ι της έκδοσης δημοσιεύονται «Αποσπάσματα από το καταληφθέν Ημερολόγιον του Γρίβα, 1954», που καταλαμβάνουν 27 συνολικά σελίδες.    Οι ημερολογιακές καταγραφές ξεκινούν στις 26 Οκτωβρίου 1954, όταν ο Γ. Γρίβας αναχώρησε με το «Αιγαίον» από τον Πειραιά για τη Ρόδο. Η πρώτη εγγραφή του Ημερολογίου στην Κύπρο καταγράφει την άφιξη στη Χλώρακα, λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της 9ης Νοεμβρίου 1954. Ακολουθούν τακτικές εγγραφές (όχι σε καθημερινή συχνότητα) με τις κυριότερες επαφές και τις κινήσεις του αρχηγού της ΕΟΚΑ, που κορυφώνονται τις μέρες πριν και μετά την Πρωταπριλιά του 1955. Το Ημερολόγιο διακόπτεται στις 28 Ιουνίου 1955, όταν ο Γρίβας-Διγενής βρισκόταν ακόμη στη Λευκωσία. Συνεχίζεται και ξαναδιακόπτεται απότομα με τις ημερολογιακές καταγραφές της περιόδου 16 Μαΐου – 9 Ιουνίου 1956, στην κορύφωση των βρετανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή της Μονής Κύκκου και της καταδίωξης της ανταρτικής ομάδας του αρχηγού της ΕΟΚΑ. Σε διάστημα περίπου είκοσι μηνών ή εξακοσίων ημερών (26 Οκτωβρίου 1954 έως 9 Ιουνίου 1956) δημοσιεύονται εγγραφές για 132 ημέρες.

Το περιεχόμενο του Ημερολογίου αποτελεί, αναμφίβολα, μια σημαντική πηγή για την ιστορία του Αγώνα της ΕΟΚΑ και, ειδικότερα, για την προσωπικότητα του στρατιωτικού αρχηγού της. Παράλληλα, για τους Βρετανούς διώκτες της οργάνωσης ήταν ένα ανεκτίμητο εργαλείο ως προς την ερμηνεία και αποκωδικοποίηση της δομής και της λειτουργίας της ΕΟΚΑ αλλά και του τρόπου σκέψης του Γρίβα-Διγενή. Εάν η κυβέρνηση του Anthony Eden συμπεριφερόταν με μεγαλύτερη σοβαρότητα και όχι με υπεροψία και επιπολαιότητα, δεν θα αποκάλυπτε εσπευσμένα τον εντοπισμό των τμημάτων του Ημερολογίου, αλλά θα ανέμενε την περαιτέρω εκμετάλλευσή τους, από το Special Branch, ώστε να επιτευχθούν μεγαλύτερα πλήγματα στην ΕΟΚΑ. Αυτό, εξάλλου, σύμφωνα με τον Foley, είχαν προτείνει αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών στην Κύπρο, που είχαν αναλάβει το κύριο βάρος της διάλυσης της ΕΟΚΑ και της σύλληψης του αρχηγού της. Επικράτησαν, όμως, οι πολιτικές σκοπιμότητες που επέβαλλαν στο Λονδίνο την άρνηση της πρότασης εκεχειρίας του Γρίβα-Διγενή της 16ης Αυγούστου 1956 και της επικοινωνιακής προβολής της «επιτυχίας» της ανακάλυψης του Ημερολογίου.

Στις ημερολογιακές του καταγραφές, ο «τρομοκράτης αρχηγός», όπως αποκαλείται από τους εκδότες του Υπουργείου Αποικιών ο Γρίβας-Διγενής, σημειώνει τις πρώτες του ενέργειες ως προς την οργάνωση των ομάδων, την εκπαίδευσή τους, τη γνωριμία και τον συντονισμό με τους κύριους συνεργάτες του. Παρουσιάζονται συνοπτικά πληροφορίες για τις συζητήσεις για την έναρξη του Αγώνα, ο αντίκτυπος από τη συζήτηση του Κυπριακού στον ΟΗΕ, τον Δεκέμβριο του 1954, οι δυσκολίες ως προς εξεύρεση οπλισμού και πυρομαχικών και η σταδιακή κορύφωση των προετοιμασιών για την έναρξη της δράσης της ΕΟΚΑ, με την αντίστοιχη αγωνία για τα αποτελέσματα των πρώτων επιθέσεων, «την καθορισθείσαν ώραν» της 00.30 της 1ης Απριλίου 1955. Ξεχωρίζουν οι καταγραφές της 29ης Μαρτίου 1955 όταν ο Γρίβας-Διγενής είδε τον Γεν., δηλαδή τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο και σημειώνει: «ΝΑ ΑΡΧΙΣΩΜΕΝ. Μου έδοσε την ευχήν του. Ο Θεός μαζύ μας», αλλά και της επομένης, 30ης Μαρτίου, όταν ο αρχηγός της ΕΟΚΑ συνάντησε τον «Ερμή», τον «Ζήδρο», τον «Ορέστη» και τον «Ευαγόρα», στο σπίτι του Κ. Μιχαλόπουλου όπου διέμενε τότε, στον Στρόβολο, και καθόρισε την ώρα της «πρώτης ενεργείας».”

 

Advertisement

Σχολιάστε..

Fill in your details below or click an icon to log in:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s