Το εκπνέον, ημερολογιακά τουλάχιστον, φετινό καλοκαίρι, πέρα από την εθνική τραγωδία της πολύνεκρης πυρκαγιάς στην Ανατολική Αττική, σημαδεύτηκε από την κρίση στην κυπριακή εκπαίδευση. Ευχόμαστε να μην αφεθεί να υφέρπει ανεπίλυτη με την ένταση των τελευταίων εβδομάδων, απειλώντας την καθημερινή λειτουργία των σχολείων με μεγαλύτερα προβλήματα. Αυτή την ώρα απαιτείται γενναιότητα από την πλευρά της κυβέρνησης για την αναγνώριση των λανθασμένων εκτιμήσεων και παραλείψεών της και ειλικρινής συνδιαλλαγή, με την αναστολή των εξαγγελθέντων μέτρων.

Η κρίση στην εκπαίδευση έχει πολλές όψεις, και στην πορεία αποκαλύφθηκαν κι άλλες, που σχετίζονται με γενικότερες κοινωνικές τάσεις και πτυχές της πολιτικής ζωής. Για τον γράφοντα, είναι αδικαιολόγητη η κυβέρνηση και όσοι από τον πολιτικό κόσμο δεν εκτίμησαν σωστά την αντίδραση των εκπαιδευτικών. Από τη μαζικότητα αλλά, κυρίως, από την προέλευση της συμμετοχής στην πρώτη διαδήλωση του Ιουλίου, έξω από το Υπουργείο Παιδείας, ήταν φανερό ότι είχαν ξεσηκωθεί όλοι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές, είτε ανήκουν σε κόμματα ή όχι, είτε ψήφισαν για πρόεδρο τον Νίκο Αναστασιάδη είτε όχι, είτε είναι συνδικαλιστές είτε απλά μέλη της ΠΟΕΔ, της ΟΕΛΜΕΚ και της ΟΕΛΤΕΚ. Δεν μπορεί όλοι αυτοί οι άνθρωποι, να είναι «οκνηροί, φυγόπονοι, κακοί συνδικαλιστές». Η κυβέρνηση δεν αφουγκράστηκε ή αδιαφόρησε να αντιληφθεί το μήνυμα αυτής της πρώτης συγκέντρωσης, και οι εκπαιδευτικοί, λοιδωρούμενοι και καθυβριζόμενοι, κατέβηκαν ξανά στους δρόμους με την προχθεσινή τους πρωτοφανή σε μέγεθος και συμμετοχή πορεία, ιστορική για την κυπριακή αταραξία, κερδίζοντας μια μεγάλη ηθική νίκη. Και για τον επαγγελματικό τους κλάδο και, κυρίως, για την προσωπική τους αξιοπρέπεια. Είναι εντυπωσιακό, πάντως, ότι η κυβέρνηση αποδείχθηκε εντελώς αποκομμένη από την κοινωνία και την πραγματικότητα, παρότι σημαντικά στελέχη του ΔΗΣΥ, σε κομματικές θέσεις και διορισμένοι σε διάφορα συμβούλια, είναι εκπαιδευτικοί. Επιπλέον, παλαιότερες δηλώσεις του προέδρου του ΔΗΣΥ υπέρ της ιδιωτικής παιδείας, ενίσχυσαν το αίσθημα της αδικίας στους εκπαιδευτικούς, προσδίνοντας  ιδεολογικό χρώμα στη σύγκρουση, με την επίκληση της προάσπισης του δημόσιου σχολείου, ενός από τους κύριους πυλώνες του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Το άλλο αρνητικό για την κυβέρνηση είναι ότι η τρέχουσα πολιτική συγκυρία αφοπλίζει τα κύρια επιχειρήματα του «συνηγόρου του διαβόλου»: Ας δεχτούμε ότι το ωράριο των εκπαιδευτικών (από τα κύρια θέματα) χρειάζεται «εξορθολογισμό». Πώς να πείσεις τον εκπαιδευτικό – ενεργό πολίτη  να συμβιβαστεί σε ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί η κατάρρευση του συνεργατισμού και η δυσωδία των ατιμώρητων οικονομικών σκανδάλων; Ας θυμίσουμε ότι για τους δασκάλους, (κυρίως), ο Συνεργατισμός ήταν ταυτισμένος με την κλαδική τους ιστορία, αλλά και τις οικογένειές τους: ελάχιστες κοινωνικές ομάδες ένιωσαν το μέγεθος του οικονομικού και ηθικού πλήγματος που σηματοδοτεί το κλείσιμό του, όσο οι εκπαιδευτικοί.

Η αδυναμία της κυβέρνησης να εξαλείψει τη διαφθορά, να εφαρμόσει την αξιοκρατία και να πολεμήσει την κομματοκρατία, εξουδετερώνει και το άλλο υφέρπον επιχείρημα, περί «βολεμένων εκπαιδευτικών, που δεν δικαιούνται να ομιλούν», εφόσον άλλοι κλάδοι, ειδικά στον ιδιωτικό τομέα, είναι κακοπληρωμένοι και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα. Πρόκειται για τη λογική του «μαζί τα φάγαμε», του αποπροσανατολισμού και της απόπειρας διάρρηξης της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης.

Στον χώρο της Παιδείας έχουν συσσωρευθεί χρόνια προβλήματα, πολλά από τα οποία οφείλονται στις απορρυθμιστικές «μεταρρυθμίσεις» των τελευταίων δεκαετιών. Η κυβέρνηση Αναστασιάδη κατάφερε να υλοποιήσει, έστω με αδυναμίες, τις εξετάσεις των «διορισίμων», που αποτελούσαν απλησίαστο στόχο – αναγκαία τομή. Δυστυχώς, ακόμη και αυτή τη σημαντική επιτυχία έρχεται να την υπονομεύσει, με την πρόσφατη αναταραχή και τις προτάσεις της.

Είναι προφανές ότι ο θεμελιώδης ρόλος του εκπαιδευτικού στο σύγχρονο σχολείο διαφοροποιείται και μεταβάλλεται. Είναι επίσης πρόδηλο ότι κι ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μπει στην τάξη κατά λάθος, έχουν χάσει τον ενθουσιασμό τους, ενδιαφέρονται για αλλότρια. Υπάρχουν, ακόμη, και ακραίες περιπτώσεις που δεν έπρεπε να τους επιτρέπεται να διδάσκουν. Από την άλλη, η πλειοψηφία των χιλιάδων εκπαιδευτικών της χώρας μας αξιολογούνται συνεχώς, όσο κανένας άλλος κλάδος του δημοσίου, επιδιώκουν να επιμορφώνονται και να ενημερώνονται. Πασχίζουν να μεταδώσουν τη γνώση, να κάνουν τους μαθητές τους να αγαπήσουν τα γράμματα, να τους βοηθήσουν στα βήματά τους. Ανάμεσά τους, κρυμμένα διαμάντια, δεκάδες σεμνοί άνθρωποι με τους οποίους έχω την τιμή να συνεργάζομαι, συμμετέχοντας σε διάφορες εκδηλώσεις που οργανώνουν στα σχολεία τους, σπουδαίοι εκπαιδευτικοί με όραμα, με γερή επιστημονική σκευή, δίψα για διαρκή μάθηση, αγάπη για το λειτούργημά τους. Είναι κι οι δάσκαλοι των παιδιών μας, που τους χρωστάμε ευγνωμοσύνη, αλλά και νεότεροι, παλιοί μας λαμπροί φοιτητές και φοιτήτριες. Όλοι αυτοί, που κανένας λογιστικός «εξορθολογισμός» δεν θα τους εμποδίσει να μεταδίδουν τη μαγική φλόγα του ονείρου στις ψυχές των μαθητών και των μαθητριών τους.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος» στις 2 Σεπτεμβρίου 2018

Η φωτογραφία από τη διαδήλωση των εκπαιδευτικών στη Λευκωσία της 28ης Αυγούστου 2018