Η πολιτική ιστορία της Κύπρου, κατά κάποια ιδιοτροπία της ιστορίας, είναι συνδεδεμένη στενά με τις ελβετικές πόλεις, όπως επιβεβαιώνει και η «πενταμερής διάσκεψη» για το Κυπριακό που διεξάγεται αυτές τις μέρες στο Κραν Μοντάνα. Πρώτος σταθμός ήταν το 1923, όταν με τη συνθήκη της Λωζάνης η Τουρκία του Μουσταφά Κεμάλ παραιτήθηκε από κάθε απαίτηση στα εδάφη που βρίσκονταν έξω από τα νέα σύνορα της και αναγνώρισε την προσάρτηση της Κύπρου στη Βρετανία. 46 χρόνια αργότερα, στη Ζυρίχη, τον Φεβρουάριο του 1959, οι συνομιλίες των Καραμανλή – Μεντερές έθεσαν τα θεμέλια για την ανεξαρτησία της Κύπρου, που επιβεβαιώθηκε στο Λονδίνο, λίγες μέρες αργότερα, από τη Βρετανία, την Ελλάδα, την Τουρκία και τις ηγεσίες των Ελλήνων και Τούρκων της Κύπρου.

Το καλοκαίρι του 1964, στη Γενεύη, ο Άτσεσον παρουσίασε στους εκπροσώπους της Ελλάδας και της Τουρκίας το σχέδιό του για το Κυπριακό, λίγες ημέρες ύστερα από τους τουρκικούς βομβαρδισμούς στην Τηλλυρία. Δέκα χρόνια αργότερα, στις 25 Ιουλίου 1974, ύστερα από την πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο και την κατάληψη της Κερύνειας (22 Ιουλίου 1974), άρχισαν στη Γενεύη συνομιλίες για το Κυπριακό. Στην τριμερή διάσκεψη μετείχαν οι υπουργοί Εξωτερικών Βρετανίας, Ελλάδας και Τουρκίας, Κάλλαχαν, Μαύρος (της κυβέρνησης «Εθνικής Ενότητας» που ορκίστηκε μετά την πτώση της επτάχρονης δικτατορίας) και Γκιουνές. Στις 30 Ιουλίου 1974 οι συνομιλίες της  Γενεύης κατέληξαν σε συμφωνία που επιβεβαίωνε την αρχική κατάπαυση του πυρός, όριζε τη μη επέκταση των ζωνών που κατείχαν οι δύο αντίπαλοι, την αποφυγή νεότερης στρατιωτικής ενέργειας, και τη δημιουργία «ζώνης ασφαλείας» υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών. Τέλος, συμφωνήθηκε η έναρξη νέου γύρου συνομιλιών, στις 8 Αυγούστου, και πάλι στη Γενεύη, με τη συμμετοχή και των Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, για την αποκατάσταση της ειρήνης και «την επανεγκαθίδρυσιν συνταγματικής κυβερνήσεως εις την Κύπρον».

Στην πράξη, υπογραμμίζοντας εμφαντικά την αδυναμία, τόσο του ΟΗΕ όσο και των δύο άλλων «εγγυητριών δυνάμεων» (Βρετανίας και Ελλάδας), να επιβάλουν τα συμφωνηθέντα στη Γενεύη, και παρά την κατάπαυση του πυρός, ο τουρκικός στρατός συνέχισε την προέλασή του, με  αποκορύφωμα την κατάληψη, ύστερα από φονικές μάχες, των μεγάλων κωμοπόλεων της επαρχίας Κερύνειας, Λαπήθου και Καραβά.

Παρά την κραυγαλέα τουρκική παρασπονδία, στις 8 – 14 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε η δεύτερη φάση της Διάσκεψης της Γενεύης, την ίδια ώρα (9 Αυγούστου) που στις Ηνωμένες Πολιτείες ο πρόεδρος Νίξον υπέβαλλε την παραίτησή του εξαιτίας του σκανδάλου Γουότεργκεητ. Της ελληνοκυπριακής αντιπροσωπείας ηγούνταν ο προεδρεύων της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γλαύκος Κληρίδης (ανέλαβε τη διακυβέρνηση μετά την κατάρρευση της πραξικοπηματικής κυβέρνησης Σαμψών) και της τουρκοκυπριακής ο Ραούφ Ντενκτάς. Οι συνομιλίες οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο εξαιτίας της τουρκικής προκλητικής συμπεριφοράς. Ο Γκιουνές απαίτησε να δοθεί στους Τουρκοκύπριους και στον έλεγχο των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων, ποσοστό 34% του κυπριακού εδάφους, με τη μορφή καντονίων. Μάλιστα, ζήτησε να δοθεί απάντηση στην εξωφρενική του απαίτηση μέσα σε 36 ώρες. Το τουρκικό τελεσίγραφο αρνήθηκαν, όπως ήταν αναμενόμενο, η Ελλάδα και η Κύπρος, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η τουρκική στάση εξόργισε και τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών, ο οποίος προέβη σε σκληρές δηλώσεις εναντίον της Τουρκίας. Η τουρκική μαξιμαλιστική στάση ήταν προσχεδιασμένη, αφού αμέσως μετά την κατάρρευση των συνομιλιών, οι τουρκικές στρατιωτικές δυνάμεις, ενισχυμένες στο μεταξύ σε άνδρες, οπλισμό και πολεμικά μέσα, εξαπέλυσαν, αναίτια και απρόκλητα, τον δεύτερο γύρο της εισβολής (14 – 16  Αυγούστου), επεκτείνοντας τη «γραμμή Αττίλα».

Σήμερα, ύστερα από 43 χρόνια, το σκηνικό για την Κύπρο έχει και πάλι στηθεί στα «περίχωρα της Γενεύης». Ο Μουσταφά Ακκιντζί προκαθορίζοντας, ως συνήθως, το αποτέλεσμα της διαδικασίας, μίλησε πριν λίγες ημέρες για τον «τελευταίο σταθμό». Και ακούστηκαν, αντηχώντας, οι πικροί αριστουργηματικοί σεφερικοί στίχοι από τον Οκτώβριο του 1944 και το ομώνυμο ποίημα…

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Ο Φιλελεύθερος» την 1η Ιουλίου 2017

Ο παλιός σιδηροδρομικός σταθμός του Cava dei Tirreni

Και ο χάρτης της Ελβετίας. Στον κύκλο το Κραν Μοντάνα