Την ερχόμενη Τρίτη, στις 7 Οκτωβρίου, στο Πολιτιστικό Ίδρυμα της Τράπεζας Κύπρου, στην παλιά Λευκωσία, θα γίνουν τα εγκαίνια της έκθεσης και η παρουσίαση του ομώνυμου τόμου με τίτλο «Κύπρος. Στο γύρισμα του 20ού αιώνα». Την έκθεση θα εγκαινιάσει ο πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, κ. Γιαννάκης Ομήρου, που προλογίζει και τον τόμο. Πρόκειται για μια έκθεση 90 φωτογραφιών του 1890-1901, που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην «Κυπριακή Έκθεση» στην Αθήνα, το 1901. Ο τόμος που θα παρουσιαστεί το ίδιο βράδυ, εκδόθηκε από την Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, με πρωτοβουλία του γενικού γραμματέα της, Ιωάννη Μαζαράκη-Αινιάν, και εισαγωγή – επιμέλεια του υπογράφοντος.

Η «Κυπριακή Έκθεσις» οργανώθηκε στο Ζάππειο, τον Απρίλιο – Ιούνιο του 1901, από τον «Πατριωτικό Σύνδεσμο των Κυπρίων» της Αθήνας, με εμπνευστή τον Λεμεσιανό δικηγόρο Γεώργιο Σ. Φραγκούδη. Ήταν η πρώτη, ουσιαστικά, προσπάθεια συστηματικής προβολής της Κύπρου, και κατ’ επέκταση του ενωτικού της αιτήματος, στο μητροπολιτικό κέντρο. Για τα εγκαίνιά της (στις 6 Απριλίου 1901) ταξίδεψαν στην ελληνική πρωτεύουσα 120 Κύπριοι εκδρομείς, και δόθηκε η ευκαιρία στο «εθνικόν κέντρον» να γνωρίσει για πρώτη φορά τόσο καλά την Κύπρο: 200 περίπου εκθέτες παρουσίασαν εκθέματα με τα κύρια κυπριακά προϊόντα, τις ενδυμασίες, τα χειροτεχνήματα, την πνευματική παραγωγή, τις αρχαιότητες, ενώ παράλληλα είχε στηθεί κυπριακός αργαλειός και χορευτές χόρευαν κυπριακούς χορούς και αντάλλασσαν στίχους («τσιαττιστά»).

Μια από τις πιο πλούσιες ενότητες εκθεμάτων της Έκθεσης, δημιουργημένη εξ ολοκλήρου από τον ζήλο του Γ. Φραγκούδη, ήταν μια συλλογή δεκάδων φωτογραφιών από την Κύπρο, που παρουσιάστηκαν σε πέντε πίνακες. Αποτέλεσαν έναν από τους κυριότερους πόλους έλξης του ενδιαφέροντος των επισκεπτών του Ζαππείου, την άνοιξη του 1901, αλλά και το κατ’ εξοχήν μέσο προβολής του νησιού στο αθηναϊκό κοινό. Στην έκθεση που θα εγκαινιαστεί την ερχόμενη Τρίτη παρουσιάζονται οι ενενήντα φωτογραφίες που σώζονται στο αρχείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, όπου δωρίθηκαν από τον Γ. Φραγκούδη, ύστερα από το τέλος της «Κυπριακής Έκθεσης». Πρόκειται για τοπία ή «πανοράματα» των έξι πόλεων, φωτογραφίες των αρχαιολογικών μνημείων και των μεγάλων μοναστηριών της Κύπρου, εικόνες από τη Λάπηθο, τον Καραβά, το Πέλλα Πάις, την Καρπασία, τις Πλάτρες, την Κακοπετριά, φυσιογνωμίες ανώνυμων Κυπρίων των πόλεων ή της υπαίθρου και στιγμές από τις καθημερινές τους ασχολίες, αλλά και απεικονίσεις της πρώιμης βρετανικής αποικιακής παρουσίας, στη Λευκωσία και στο Τρόοδος. Την κάθε φωτογραφία συνοδεύει κείμενο, επιλογής του επιμελητή, από τα βασικά ελληνικά ταξιδιωτικά και ιστορικά έργα για την Κύπρο, της ίδιας εποχής, κυρίως από τα βιβλία των Γ. Φραγκούδη, Αθανάσιου Σακελλάριου και Ιερώνυμου Περιστιάνη. Οι φωτογραφίες, που  οι περισσότερες κυκλοφόρησαν αργότερα και σε καρτ-ποστάλ, ανήκουν στους πρωτοπόρους της κυπριακής φωτογραφικής τέχνης: στον Φώσκολο, τον Παπαζιάν, τον Τουφεξή, τον Σωτηρίου, αλλά και τον Μαξ Όνεφαλς-Ρίχτερ. Πρόκειται για μια σημαντική ιστορική πηγή, που διασώθηκε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και «επιστρέφει» ύστερα από 113 χρόνια από την Αθήνα στη Λευκωσία. Στο μεταξύ, τα πάντα έχουν αλλάξει. Είναι μια ευκαιρία, επομένως, να θυμηθούμε τον αυθεντικό κόσμο της Κύπρου.

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Ο Φιλελεύθερος», στις 4 Οκτωβρίου 2014