Την ερχόμενη Πέμπτη, 18 Σεπτεμβρίου, διεξάγεται στη Σκωτία το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της χώρας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Σε περίπτωση νίκης του «ναι», το πλήγμα θα είναι βαρύ για τη Βρετανία: Ενδεχόμενη απόσχιση της χώρας του Γουίλιαμ Γουάλας θα είναι καταστροφική, τόσο για το προσωπικό κύρος του πρωθυπουργού, Ντέιβιντ Κάμερον, όσο και για το γόητρο της πάλαι ποτέ αποικιακής αυτοκρατορίας. Ας σκεφτούμε μόνο, σε αυτή την περίπτωση, πώς ήταν ο χάρτης της Ευρώπης το 1989, και πώς θα είναι το 2014, ειδικά ως προς τους νικητές και τους ηττημένους του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου στην Ευρώπη… Και βέβαια, ουδείς μπορεί να προβλέψει τις επιπτώσεις σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που οι πλείστες έχουν οικοδομηθεί στα θεμέλια του «έθνους – κράτους» των εθνικών επαναστάσεων και οραμάτων του 19^ου αιώνα.

Οι Κύπριοι έχουμε πικρότατες μνήμες από την επίσημη βρετανική στάση στα δημοψηφίσματα του 1950 και του 2004. Την πρώτη φορά, το 1950, η υπερφίαλη πολιτική της καταρρέουσας αποικιακής υπερδύναμης όχι μόνο αρνήθηκε στους Κυπρίους το πανανθρώπινο δικαίωμα της ελεύθερης και δημοκρατικής διατύπωσης της λαϊκής βούλησης, αλλά επινόησε, λίγα χρόνια αργότερα, την τερατογένεση της «διπλής αυτοδιάθεσης». Το 2004, η επίσημη βρετανική πολιτική, ακολουθώντας νεοαποικιακές πρακτικές, παρενέβη σκανδαλωδώς, άλλοτε με σκαιότητα και άλλοτε με «χορηγίες», υποδεικνύοντας στους Κυπρίους, όχι μόνο πώς να ψηφίσουν, αλλά και πώς να γράφουν την ιστορία τους…

Οι παραπάνω εμπειρίες, όμως, δεν πρέπει να αποτρέπουν τη νηφάλια παρακολούθηση του σκοτσέζικου δημοψηφίσματος: Η όλη διαδικασία γίνεται με πρωτοφανή ωριμότητα, οι υποστηρικτές του «ναι» και του «όχι» διεξάγουν την προεκλογική τους εκστρατεία χωρίς φανατισμό, η κινδυνολογία διατηρείται σε επιτρεπτά όρια. Το όλο εγχείρημα αποτελεί το απόγειο των εκλογικών διαδικασιών της σύγχρονης δημοκρατίας: Υπάρχει η δυνατότητα συμμετοχής στο δημοψήφισμα και για όσους ζουν στο εξωτερικό, ψηφίζουν όλοι όσοι έχουν συμπληρώσει τα 16 τους χρόνια, όλοι οι Βρετανοί πολίτες ή υπήκοοι χωρών της Ε.Ε. που ζουν στη Σκωτία, κ.ο.κ. Και βέβαια, ουδείς Ευρωπαίος ή Αμερικανός πολιτικός ή διπλωμάτης διανοείται να παρέμβει στη διαμόρφωση της λαϊκής ετυμηγορίας, κανένας «διεθνής οργανισμός» δεν επιδοτεί με πακτωλούς εκατομμυρίων το «ναι» ή το «όχι». Όλοι θα σεβαστούν την απόφαση των ψηφοφόρων, ακόμη και σε αυτή την πρωτοφανή, για τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία, πιθανότητα γεννήσεως ενός κράτους με απόσχιση από ένα άλλο διά δημοψηφίσματος, και παρά τις τεράστιες δυσκολίες που πιθανόν θα δημιουργήσει η «επόμενη ημέρα».

Έχοντας επισκεφθεί πρόσφατα τη Σκωτία, δεν θα διακινδυνεύσω πρόβλεψη για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Τα διλήμματα και οι προβληματισμοί για τον απλό πολίτη είναι, και εκεί, τεράστια, όσο πλησιάζει η ώρα της επιλογής «του μεγάλου ναι ή του μεγάλου όχι». Ακριβώς για αυτό, και επειδή ζούμε στην Κύπρο που εξαιτίας της αποικιοκρατίας δεν αξιώθηκε ποτέ ένα σύνταγμα που να προέρχεται και να εκφράζει τη λαϊκή βούληση και να είναι προϊόν δημοκρατικών διαδικασιών, αυτό που θεωρούμε ως πιο ελπιδοφόρο στο δημοψήφισμα της 18^ης Σεπτεμβρίου είναι η προσφυγή στην ψήφο του λαού. Ελπίζουμε, κάποτε, οι «ισχυρές χώρες» να μάθουν να επιδεικνύουν τον ίδιο σεβασμό στη βούληση και την ετυμηγορία και των «μικρών» λαών.

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Ο Φιλελεύθερος», στις 13 Σεπτεμβρίου 2014