Για την επέτειο των Οκτωβριανών του 1931 παραθέτω δυο παραγράφους από την ελληνική έκδοση της αποικιακής «Λευκής Βίβλου» και συγκεκριμένα από την εκτενή επίσημη έκθεση για τα γεγονότα του τότε κυβερνήτη, Sir Ronald Storrs, με ημερομηνία 1η Φεβρουαρίου 1932. Είναι οι δυο σελίδες (σσ. 13-14) από την έκδοση Ταραχαί εν Κύπρω κατ’ Οκτώβριον, 1931, Λευκωσία: Κυβερνητικόν Τυπογραφείον, 1932, όπου περιγράφεται η τελική φάση της διαδήλωσης στη Λευκωσία, το βράδυ της 21ης Οκτωβρίου 1931, ο εμπρησμός του Κυβερνείου και το πυρ της φρουράς εναντίον του άοπλου πλήθους. Από τα αξιοπρόσεκτα της περιγραφής του Storrs (ο οποίος θρήνησε στο καμένο Κυβερνείο, μαζί με το καταρρακωθέν αυτοκρατορικό κύρος του και την καταστροφή της πολύτιμης συλλογής του σε εικόνες, χειρόγραφα και παλιά βιβλία που είχε συγκεντρώσει, με κάθε τρόπο, “νόμιμο” και μη, για χρόνια, στη Μέση Ανατολή και στην Κύπρο) είναι η έκφραση “χυδαίος όχλος” για τη μάζα των διαδηλωτών και η περιγραφή των …φονικών όπλων των εξεγερμένων στη μαγική νύχτα της 21ης Οκτωβρίου 1931: «λίθοι μεγαλύτεροι των ινδοκαρύων»…

Η συνέχεια είναι γνωστή. Από τις “σφαίρες στο Κυβερνείο” σκοτώθηκε ο νεαρός Ονούφριος Κληρίδης, από τον Άγιο Θεόδωρο Αγρού. Η ανοργάνωτη και αυθόρμητη εξέγερση εξαπλώθηκε για λίγες ημέρες σε όλο το νησί αλλά η αποικιακή καταστολή επιβλήθηκε εύκολα και ήταν βαρύτατη. Για αυτήν, κινητοποιήθηκαν βρετανικά πλοία και αεροπλάνα (!!!), που βρίσκονταν στην περιοχή, και έσπευσαν στην Κύπρο. 

Από τα θύματα της εξέγερσης, όλους Έλληνες – δεν υπήρξαν παρά μόνο πολύ λίγοι ελαφρά τραυματίες από τις αποικιακές δυνάμεις –  στεκόμαστε σε μια σπάνια φωτογραφία ενός νεκρού. Του Χαράλαμπου Φιλή, ο οποίος σκοτώθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1931 από σφαίρες ναυτών του Βρετανικού πολεμικού ναυτικού (του καταδρομικού “Κολόμβος”). Η φωτογραφία (λεπτομέρεια) είναι από την κηδεία του, στον ναό της Αγίας Ζώνης Αμμοχώστου. Ο νεκρός είναι σκεπασμένος με την ελληνική σημαία – από τις πρώτες φορές που συνέβη αυτό στην Κύπρο…