Το τέλος της φετινής ακαδημαϊκής χρονιάς και η συμπλήρωση εξήντα χρόνων ζωής της Κυπριακής Δημοκρατίας συμπίπτουν και με μια άλλη επέτειο, που αφορά την ιστορία της ελληνικής εκπαίδευσης στην Κύπρο. Τον Ιούνιο του 1960, λίγες βδομάδες πριν την επίσημη ανακήρυξη της κυπριακής Ανεξαρτησίας, αποφοίτησαν οι πρώτοι απόφοιτοι της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, 53 δασκάλες και διπλάσιοι δάσκαλοι, 107.  Ήταν η συνέχεια του διτάξιου Διδασκαλικού Κολλεγίου, που είχε ιδρυθεί στην Παλμεροκρατία, το 1937, μετά την κατάργηση του Παγκύπριου Διδασκαλείου και του Ιεροδιδασκαλείου Λάρνακας. Λειτούργησε στη Μόρφου, για είκοσι χρόνια, με Άγγλο διευθυντή και Έλληνες και Τούρκους Κυπρίους σπουδαστές. Το Τμήμα Θηλέων ιδρύθηκε το 1943, στη Λευκωσία. Πρώτα μόνο για Ελληνίδες, και από το 1948 έγινε κι αυτό «ελληνοτουρκικό», με Αγγλίδα διευθύντρια.

Τον Ιανουάριο του 1958 τα δύο τμήματα του Κολλεγίου μετακινήθηκαν στα νέα κτίρια της οδού Καλλιπόλεως, στη Λευκωσία, σε έναν χώρο που αποτελεί τμήμα μεγάλης δωρεάς του Δραγομάνου της Κύπρου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου. (Η χρήση του αρχοντικού του απασχόλησε την εντόπια επικαιρότητα, πριν από μερικούς μήνες.) Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς (1958) οι Τούρκοι Κύπριοι καθηγητές και οι σπουδαστές/ριες αποχώρησαν, επικαλούμενοι τις διακοινοτικές ταραχές. Έτσι, το Κολλέγιο λειτούργησε την επόμενη χρονιά, 1958-1959, ουσιαστικά ως Ελληνικό, με τη διδασκαλία στην ελληνική γλώσσα, παρότι διευθυντής παρέμεινε Άγγλος.

Μετά την υπογραφή των Συμφωνιών Ζυρίχης – Λονδίνου οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες: Την Πρωτομαγιά του 1959 το Κολλέγιο πέρασε στα χέρια της Ελληνικής Κοινότητας, και αποχώρησε ο τελευταίος Βρετανός διευθυντής. Κατά τη «Μεταβατική περίοδο», υπεύθυνο για τη διοίκησή του κατέστη το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Συμβούλιο, με πρόεδρο τον Κωνσταντίνο Σπυριδάκι, και στις 12 Ιουνίου 1959 υψώθηκε για πρώτη φορά η ελληνική σημαία. Το πανηγυρικό κλίμα επισκίασε ο θάνατος του τελευταίου υποδιευθυντή του Κολλεγίου, του εκλεκτού φιλόλογου και πνευματικού ανθρώπου Αδάμ Αδάμαντος, που απεβίωσε εν υπηρεσία, στις 15 Απριλίου 1959.

Τον Σεπτέμβριο του 1959 πρωτολειτούργησε η Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου, με δευτεροετείς φοιτητές τους πρωτοετείς του Κολλεγίου της προηγούμενης χρονιάς και 157 πρωτοετείς. Από αυτούς 40 ήταν κορίτσια, που φοιτούσαν σε ξεχωριστά τμήματα. Το ενδιαφέρον για εγγραφή σπουδαστών ήταν εξαιρετικά υψηλό: Υπήρξαν 1200 αιτήσεις και έδωσαν εξετάσεις 780 υποψήφιοι. Από αυτούς έγιναν δεκτοί 107, «ακολούθως δε προσελήφθησαν τιμητικώς έτεροι 50 εκ των τάξεων των αγωνιστών». Πρώτος, προσωρινός, διευθυντής της Ακαδημίας ανέλαβε ο φιλόλογος Φρίξος Π. Βράχας, και ανάμεσα στους πρώτες καθηγητές ξεχωρίζουμε την παιδαγωγό Αντιγόνη Μιχαηλίδου και τους φιλόλογους Φοίβο Κότσαπα, Ιωάννη Κουτσάκο, Μιχαλάκη Μαραθεύτη, Κώστα Χατζηστεφάνου και Ήβη Πουλίδου. Γεωγραφία δίδασκε ο Φρίξος Μαραθεύτης, Τέχνη ο Ανδρέας Χρυσοχός, Μουσική ο Γεώργιος Αβέρωφ, Θρησκευτικά ο Ανδρέας Μιτσίδης. Ως «έκτακτοι καθηγητές» δίδαξαν και οι Θεόδουλος Καλλίνικος, Βυζαντινή Μουσική, και Βάσος Καραγιώργης, Ιστορία της Κύπρου. Κατηχητές ήταν η Ουρανία Κοκκίνου και ο Αθανάσιος Παπαγεωργίου. Η Ακαδημία είχε επίσημη γιορτή την ημέρα του Αγίου Πνεύματος. Σε αυτό αφιερώθηκε και το ομώνυμο παρεκκλήσι, του οποίου ο θεμέλιος λίθος τέθηκε τον Δεκέμβριο του 1959.

Την Ακαδημία επισκέφθηκαν κατά το 1959-1960 η Αθηνά Ταρσούλη και ο Ηλίας Βενέζης αλλά και η λαίδη Μαουντμπάντεν, ενώ προσκλήθηκαν και έδωσαν διαλέξεις στους σπουδαστές οι Νέαρχος Κληρίδης, Ροζέ Μιλλιέξ, Κων. Σπυριδάκις, Θ. Τσάτσος, Κύπρος Χρυσάνθης, ο συνταγματάρχης  Γ. Κουμανάκος, κ.ά. Αντίστοιχα, μια μεγάλη ομάδα, περίπου ο μισός σπουδαστικός πληθυσμός, πήραν μέρος στην 20ήμερη εκδρομή στην Ελλάδα, το Πάσχα του 1960, ζώντας μοναδικές στιγμές.

Στις 25 Ιουνίου 1960 έγινε η πρώτη «τελετή αποφοίτησης», για να χρησιμοποιήσουμε έναν σημερινό όρο. Πρώτη των πρώτων της πρώτης χρονιάς η Άννα Καλογήρου, από τη Λάπηθο, με σημαντικό, κατόπιν, συγγραφικό έργο στην παιδική και νεανική λογοτεχνία. Η πρωτιά μιας σπουδάστριας έγινε δεκτή με αμηχανία από το ανδροκρατούμενο προσωπικό… Την ακολούθησε σε επίδοση ο Ανδρέας Κλ. Σοφοκλέους, από τη Μεσόγη της Πάφου, ο κατοπινός ιστορικός του κυπριακού Τύπου, που έφυγε αδόκητα από τη ζωή πριν από δυο χρόνια. Ο Σοφοκλέους υπήρξε και ο πρώτος πρόεδρος της «Σπουδαστικής Επιτροπείας». Στους πρώτους τρεις αρίστους μοιράστηκαν βιβλία αξίας τριών λιρών…

Το νέο πνευματικό ίδρυμα ξεκινούσε την πορεία του με τον ενθουσιασμό της εποχής και με στόχους ξεκάθαρους: «Η Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου έχει κατεύθυνσιν ελληνοχριστιανικήν και αποσκοπεί εις την εθνικήν διαπαιδαγώγησιν των τροφίμων της και τον καταρτισμόν δημοδιδασκάλων ικανών ν’ ανταποκρίνωνται εις την υψηλήν του Έλληνος εκπαιδευτικού αποστολήν, καθώς και εις την έρευναν και προαγωγήν της θεωρίας και πράξεως της Παιδείας.»

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Ο Φιλελεύθερος» στις 13 Ιουνίου 2020