Η προχθεσινή αιφνιδιαστική αντικατάσταση από τη Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου του Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας Γρηγορίου, δημιούργησε έκπληξη και προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση στον Ελληνισμό της Βρετανίας, και ειδικότερα στην κυπριακή παροικία του Λονδίνου.

Οι Έλληνες Κύπριοι της Βρετανίας αποτελούν ένα σημαντικό και ακμάζον τμήμα της νεοελληνικής διασποράς που για διάφορους λόγους δεν έχει τύχει του πρέποντος ενδιαφέροντος και της δέουσας στοργής, ούτε από το σύγχρονο ελληνικό κράτος, ούτε από την ημικατεχόμενη Κυπριακή Δημοκρατία. Στη Λευκωσία φαίνεται να αρκεί η πολυδάπανη διοργάνωση των πανηγυρικών συνεδρίων των Αποδήμων κάθε καλοκαίρι στη γενέθλια γη, η αποστολή μερικών δασκάλων ετησίως και η διαιώνιση των κομματικών παραρτημάτων στο Λονδίνο.

Η ιστορία και η σημερινή κατάσταση της κυπριακής παροικίας στο Λονδίνο παραμένει γενικώς άγνωστη στην Κύπρο παρότι, πιθανότατα, δεν υπάρχει οικογένεια στο νησί μας που να μην έχει απόδημους συγγενείς στην αγγλική πρωτεύουσα. Το Λονδίνο άρχισε να γίνεται ο κύριος προορισμός της συντριπτικής πλειοψηφίας των Κυπρίων μεταναστών μετά την οικονομική κρίση του 1929, ενώ ανάλογο ρεύμα παρουσιάστηκε στα πρώτα 10-15 χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, αλλά και μετά το 1974.

Για την ιστορία της κυπριακής παροικίας στο Λονδίνο κλασικά παραμένουν τα καλογραμμένα βιβλία του Ιερόθεου Κυκκώτη, ενός ιδιότυπου καλόγερου και ανθρώπου των γραμμάτων, ιδρυτή και ιδιοκτήτη του πιο σημαντικού ελληνικού βιβλιοπωλείου στη Δυτική Ευρώπη στον 20ό αιώνα, του “Zeno”, στην καρδιά του Λονδίνου. Ο Κυκκώτης έγραψε τα βιβλία «Εξ Ανατολών. Η ιστορία της κυπριακής παροικίας της Μεγ. Βρεττανίας», (Λονδίνο 1968) και «Δρόμος μετ’ εμποδίων», Λονδίνο, 1971. Από τη νεότερη βιβλιογραφία, που περιλαμβάνει πολλές μελέτες για τα γλωσσικά και κοινωνικοανθρωπολογικά χαρακτηριστικά των αποδήμων, αλλά ελάχιστες ιστορικές, ξεχωρίζει το βιβλίο του Χάρη Μεττή, «Οι Ρίζες του Παροικιακού Ελληνισμού της Μεγάλης Βρετανίας», Αθήνα 1988.

Στους ιστορικούς σταθμούς της παροικίας μας στην αγγλική πρωτεύουσα συγκαταλέγονται η ίδρυση της «Κυπριακής Αδελφότητος Λονδίνου» και της «Κυπριακής Επιτροπής Λονδίνου», στη δεκαετία του 1930, η λειτουργία του πρώτου «κυπριακού» ορθόδοξου ναού, των Αγίων Πάντων, το 1948, στο Camden Town, η δημιουργία ελληνικών σχολείων από την Εκκλησία και διάφορους συλλόγους. Από την άλλη, σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της παροικίας αλλά και στην πολιτική της χειραφέτηση διαδραμάτισαν ο Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος, ο αγώνας της ΕΟΚΑ και η συμμετοχή των Κυπρίων του Λονδίνου και ο αντίκτυπος του πραξικοπήματος και της τουρκικής εισβολής.

Στους μεγάλους ιστορικούς σταθμούς της κυπριακής παροικίας πιστεύω ότι εντάσσεται και η υπετριακονταετής παρουσία του Γρηγορίου (Θεοχάρους) στον θρόνο της Αρχιεπισκοπής Θυατείρων. Γεννημένος στον Μαραθόβουνο το 1928, από πολύτεκνη οικογένεια, ξεκίνησε τις γυμνασιακές του σπουδές σε ηλικία 21 ετών στο Λευκόνοικο και συνέχισε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, από όπου αποφοίτησε. Πήρε το πτυχίο της Θεολογικής Σχολής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1958 και το 1959, με συστάσεις του αρχιμανδρίτη Ελπίδιου Χασάπη έφτασε στο Λονδίνο, όπου από το 1960 ανέλαβε προϊστάμενος του ναού των Αγίων Πάντων. Το 1970, έχοντας υπηρετήσει ως πρωτοσύγκελος της Αρχιεπισκοπής Θυατείρων, χειροτονήθηκε επίσκοπος Τροπαίου και του ανατέθηκε η διοίκηση και η ευθύνη της κοινότητας του Αποστόλου Βαρνάβα, στο Wood Green. Παρά τη μεγάλη πυρκαγιά που έκαψε τον καθεδρικό ναό της Παναγίας, το 1986, στην εποχή του η ελληνική ορθόδοξη κοινότητα του Wood Green γνώρισε μεγάλη άνθιση και με κέντρο τους δύο ναούς και τα ελληνικά της σχολεία υπήρξε το πνευματικό κέντρο του κυπριακού Ελληνισμού στο Βόρειο Λονδίνο.

Τον Απρίλιο του 1988, επί Πατριάρχη Δημητρίου, ο Γρηγόριος εκλέχθηκε Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων, στη θέση του Μεθοδίου (Φούγια). Και τότε ήταν αιφνιδιαστική η αλλαγή. Η ενθρόνισή του έγινε στον ναό της Αγίας Σοφίας, στο κεντρικό Λονδίνο, στις 29 Μαΐου 1988 και υπήρξε μια λαμπρή μέρα για την κυπριακή παροικία. Στα 31 χρόνια της αρχιεπισκοπείας του ο Γρηγόριος αποδείχθηκε απολύτως επιτυχής επιλογή, παραμένοντας απλός, σεμνός και λιτός, όπως όταν έφτασε στο Λονδίνο. Είχε την αγάπη του ποιμνίου του, καθώς ήταν ένας από αυτούς, και ήταν πάντοτε δίπλα τους. Ο διάδοχός του έχει βαρύτατο φορτίο καθώς πρέπει να αποδείξει (και να μάθει) πολλά…

ΥΓ Ο Οικουμενικός Πατριάρχης με την επιβολή του στο θέμα της Ουκρανίας, αλλά και στο Άγιο Όρος και στην Εκκλησία της Ελλάδος, και με τις εκλογές Αρχιεπισκόπων Αμερικής, Αυστραλίας και Θυατείρων αποδεικνύεται ως ο στιβαρότερος ορθόδοξος ποιμενάρχης εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες. Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι εάν οι παραπάνω πρακτικές αποτελούν δείγμα ισχύος του Βαρθολομαίου ή του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Σε αυτό, θα απαντήσει ο χρόνος…

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 15 Ιουνίου 2019

Ο ναός της Αγίας Σοφίας, στο κεντρικό Λονδίνο

Το εσωτερικό του ναού της Παναγίας στο Wood Green