Την ερχόμενη Τετάρτη, 7 Οκτωβρίου 2015, θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια της προτομής του φιλόλογου, εκπαιδευτικού, διανοούμενου, αγωνιστή της ΕΟΚΑ, ιδρυτή και πρώτου διευθυντή του Μουσείου Αγώνος, Χριστόδουλου Παπαχρυσοστόμου (Αγία Βαρβάρα 1905-Λευκωσία 1987). Θα προηγηθεί μια σύντομη τελετή στην Αίθουσα Τελετών του Παγκυπρίου Γυμνασίου και στη συνέχεια ο υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, Κώστας Καδής, θα τελέσει τα αποκαλυπτήρια, στην αίθουσα υποδοχής του Μουσείου Αγώνος. Την εκδήλωση οργανώνουν οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, ενώ την πρωτοβουλία για την προτομή είχε επιτροπή εκτιμητών του έργου του Χρ. Παπαχρυσοστόμου και παλιών του μαθητών και μαθητριών.

Για τον Χρ. Παπαχρυσοστόμου γράψαμε ξανά σε αυτή τη στήλη, σχολιάζοντας τον πέμπτο τόμο των Απάντων του, που εκδόθηκαν (1999-2012) από τον Ανδρέα Παπαχρυσοστόμου, με επιμέλεια του φιλόλογου Χρίστου Παντελίδη. Yπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους Κύπριους φιλόλογους του 20ού αιώνα και το εκπαιδευτικό του έργο συνδέθηκε κυρίως με το Παγκύπριο Γυμνάσιο και το Τμήμα Θηλέων του (δηλαδή το Παρθεναγωγείο Φανερωμένης) στο οποίο ήταν υπεύθυνος (1943-1959). Ανήκοντας σε μια γενιά οραματιστών εκπαιδευτικών, αφιερωμένων στο λειτούργημά τους και στην ελληνική Παιδεία της υπόδουλης Κύπρου, όταν αυτή δεχόταν τον εξοντωτικό πόλεμο της βρετανικής αποικιοκρατίας, ο Παπαχρυσοστόμου, πολύπλευρος διανοούμενος, άφησε έντονη τη σφραγίδα του σε  πολλές πτυχές της πνευματικής ζωής του τόπου. Ήταν η ίδια γενιά Ελλήνων Κυπρίων φιλολόγων, που ουσιαστικά ανέλαβε, μέσα σε πέλαγος αντιξοοτήτων, τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά την περίοδο 1930-1950, όταν η Παλμεροκρατία απαγόρευσε την παρουσία των «εξ Ελλάδος» εκπαιδευτικών στα κυπριακά Γυμνάσια, σε μια περίοδο που και η κυπριακή εκκλησία υφίστατο, αντίστοιχα, τον απηνή αποικιακό διωγμό. Από το πολυσχιδές έργο του Παπαχρυσοστόμου στεκόμαστε στη διδασκαλία των τραγωδιών «Αίας» (δική του, νεοελληνική μετάφραση εξέδωσε και σε βιβλίο) και «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, «Πέρσες» του Αισχύλου και «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, με ηθοποιούς μαθητές και μαθήτριες του Παγκυπρίου Γυμνασίου, συνεχίζοντας την παράδοση που είχαν δημιουργήσει ο Μιχαήλ Βολονάκης, η Ελένη Χρήστου και ο Βασίλειος Τατάκης. Στον αγώνα της ΕΟΚΑ, στο γραφείο του, στο Παρθεναγωγείο Φανερωμένης, όρκισε στην Οργάνωση αφοσιωμένους αγωνιστές και αγωνίστριες. Ο πολυδιάστατος ρόλος του στον απελευθερωτικό αγώνα (με το ψευδώνυμο («Κοραής»…) είναι απολύτως ενδεικτικός των παράλληλων καθηκόντων ενός παιδαγωγού σε μια υπόδουλη χώρα που αγωνιζόταν για την ελευθερία της: Ως άοκνος και μανιώδης γραφιάς, αλλά και λάτρης της μουσικής, ήταν αυτός, που ανάμεσα σε άλλα, έγραψε τον πασίγνωστο «Ύμνο της ΕΟΚΑ». Παράλληλα, του είχε ανατεθεί από τον Γ. Γρίβα – Διγενή ο τομέας των συνεργείων κατασκευής εκρηκτικών υλών και αυτοσχέδιων οπλικών μηχανισμών της ΕΟΚΑ… Στις απαρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας διηύθυνε το «Τμήμα Πνευματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης» και ανέλαβε τη συλλογή υλικού, κειμηλίων και ιστορικών τεκμηρίων για την επανάσταση του 1955-1959 και την ίδρυση και την οργάνωση του Μουσείου Αγώνος, που λειτούργησε ένα χρόνο αργότερα και το οποίο διηύθυνε μέχρι το 1978. Η προτομή του, που θα υψώνεται στον ίδιο χώρο, όπου αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής και της δραστηριότητάς του, αποτελεί και μια οφειλόμενη τιμή στους ξεχασμένους, σήμερα, σημαντικούς πνευματικούς δημιουργούς της γενιάς των σκαπανέων και των θεμελιωτών.

Ο Χρ. Παπαχρυσοστόμου ξεναγεί το ζεύγος Μελίνας Μερκούρη – Ζυλ Ντασσέν στο Μουσείο Αγώνος. Λευκωσία 1962

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Ο Φιλελεύθερος» στις 3 Οκτωβρίου 2015