Παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη το βιβλίο του ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ, Ιωάννη Κ. Χασιώτη, «Αδελφά έθνη εν μέσω θυέλλης: Αρμένιοι και Έλληνες στις μεγάλες κρίσεις του Ανατολικού ζητήματος (1856-1914)» (Θεσσαλονίκη: University Studio Press, 2015). Έχοντας πρωτοεμφανιστεί στην ελληνική βιβλιογραφία το 1964, ο Ι. Κ. Χασιώτης έχει καταθέσει μέχρι σήμερα ένα ογκώδες συγγραφικό έργο για τη νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία, τις ελληνοϊσπανικές σχέσεις και για ένα πλήθος θεμάτων της οθωμανοκρατούμενης Ανατολής (και της Κύπρου), της ευρωπαϊκής ιστορίας και του Ελληνισμού της Διασποράς.

Στην τόσο ευρεία εργογραφία (γεωγραφικά, χρονολογικά και ειδολογικά) του Γιάννη Χασιώτη το Αρμενικό ζήτημα, η αρμενική διασπορά και οι ελληνοαρμενικές σχέσεις καταλαμβάνουν μια εξέχουσα θέση. Τα «Αδελφά έθνη» αποτελούν την κορωνίδα του συγγραφικού του έργου για το κεφάλαιο αυτό. Παρουσιάζονται οι παράγοντες που διαμόρφωναν τις ελληνοαρμενικές σχέσεις στον 19^ο αιώνα στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ο ελληνοαρμενικός ανταγωνισμός, που προήλθε  από τη δυναμική που αναπτύχθηκε ύστερα από τις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ. Ο συγγραφέας ασχολείται με τις επικρίσεις για έλλειψη αντίδρασης από τον ελληνικό κόσμο την εποχή των αρμενικών σφαγών και αποκρούει τις κατηγορίες ότι η στάση αυτή προήλθε από υστεροβουλία. Πιο σύνθετη είναι η προβληματική για τη στάση των ελληνικών κυβερνήσεων που είχε να ξεπεράσει και τη δυσπιστία εξαιτίας της ευκαιριακής σύμπτωσης των αρμενικών και βουλγαρικών συμφερόντων και επιδιώξεων. Όπως υποστηρίζει με πλήθος νέων άγνωστων στοιχείων ο συγγραφέας, σημαντικό τμήμα της κοινής γνώμης στην Ελλάδα υποστήριζε ενεργά τις εθνικές αρμενικές προσπάθειες με τη συμμετοχή ακόμη και στις αποστολές οπλισμού, αλλά και την φιλοξενία αρμενικών επαναστατικών ομάδων στην Αττική. Δεν είναι τυχαίο ότι η έξαρση της ελλαδικής συμπαράστασης σημειώνεται στην εποχή της κορύφωσης της κρίσης του Κρητικού ζητήματος που συμπίπτει με τις πρώτες αρμενικές σφαγές του 1894-1896. Όσο πλησίαζε η έκρηξη του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897 τα δημοσιεύματα του ελληνικού τύπου αλλά και οι διαθέσεις της κοινής γνώμης μετατρέπονται ως προς τους Αρμενίους από το στερεότυπο του «δυστυχούς θύματος των σουλτανικών σφαγών», στο πολύ πιο οικείο, «δούλος αδελφός». Οι σφαγές επαναλήφθηκαν με την ίδια αγριότητα και το 1909, από τους Νεότουρκους πια, στην κοντινή μας Κιλικία (με κέντρο τα Άδανα), για να ακολουθήσει η συστηματικότητα στην εφαρμογή του προγράμματος για εθνοκάθαρση και εκτουρκισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τραγικά θύματα πρώτα τους Αρμενίους με τον εφιάλτη της γενοκτονίας του 1915-1916.

Πρόκειται για ένα υποδειγματικό βιβλίο από έναν από τους κορυφαίους Έλληνες ιστορικούς, βαθύτατο γνώστη του Ανατολικού ζητήματος και της ιστορίας των ανατολικών λαών, πρότυπο μεθοδολογικά (με 670 σελίδες, 2.000 παραπομπές, σαράντα σελίδες βιβλιογραφία και 30 σελίδες πυκνογραμμένο ευρετήριο). Ένα βιβλίο που έρχεται να καλύψει ένα τεράστιο αμφίπλευρο ιστοριογραφικό κενό που δημιούργησε ο απομονωτισμός δύο «αναδέλφων εθνών», και περιέχει και αρκετές σελίδες για την αμήχανη υποδοχή των Αρμενίων από τους Κύπριους πολιτευτές και τον τύπο στα τέλη του 19^ου αιώνα, στάση που πήγαζε από υπερβολική αρμενοφοβία. Πάνω από όλα, ένα βιβλίο που είναι καρπός πολυετούς ερευνητικής δουλειάς, απόσταγμα ωριμότητας, σοφίας και εξαντλητικής έρευνας των πηγών. Μια έκδοση που εντάσσεται στα σημαντικότερα βιβλία της σύγχρονης ελληνικής ιστοριογραφίας.

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 6 Ιουνίου 2015