Μελετώντας αυτήν την περίοδο ξανά τις κυπριακές εφημερίδες των αρχών του 20ού αιώνα στην Κύπρο, συνάντησα ένα δημοσίευμα για ένα αποτρόπαιο περιστατικό που συνέβη στο νησί μας το 1901, εξαιρετικά ασυνήθιστο για την περιοχή. Τις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου του 1901 ένας άτυχος νέος, 23 ετών, ο Ευθύμιος Δαμιανού, Πάφιος που εργαζόταν σε δικηγορικό γραφείο της Σκάλας, κατασπαράχθηκε από έναν καρχαρία στις ακτές της Λάρνακας. Έψαξα περισσότερα στοιχεία για το περιστατικό και αναδημοσιεύω εδώ, μερικά από τα δημοσιεύματα των κυπριακών εφημερίδων, ενδεικτικά για το ύφος της εποχής αλλά και του καθενός εκδότη – «δημοσιογράφου». Ήταν το φθινόπωρο του 1901, παραμονές των κρίσιμων βουλευτικών εκλογών, των πρώτων του Αρχιεπισκοπικού ζητήματος, που έγιναν μέσα σε συνθήκες φανατισμού και πόλωσης. Τόσο κρίσιμων, ώστε η μεγαλύτερη εφημερίδα της Λάρνακας, το «Νέον Έθνος», κιτιακό φύλλο, όπου έγραφε και ο Φίλιος   Ζαννέτος, δεν ασχολήθηκε αμέσως με το τραγικό περιστατικό, επικαλούμενη στην επόμενη έκδοσή της (όλες οι εφημερίδες ήταν εβδομαδιαίες) την …«πληθώρα ύλης»!!!

Πέρα από τις τραγικές συνθήκες του θανάτου του νεαρού Πάφιου λουόμενου που υπέφερε τρεις τουλάχιστον ώρες μέχρι να ξεψυχήσει, διάστημα στο οποίο έδωσε και κατάθεση (!), τελικώς το επεισόδιο είχε αίσιο τέλος. «Το θαλάσσιον τέρας», «ο τίγρης του πελάγου» σκοτώθηκε. Από ότι φαίνεται, μέχρι σήμερα κανείς δεν τραγούδησε ούτε τον «πόρφυρα» που ξέπεσε απρόσμενα στις κυπριακές ακτές, ούτε τον Παφίτη «κολυμπιστή»…

Μόνο δυο επισημάνσεις στα δημοσιεύματα που ακολουθούν:

Η πρώτη είναι ότι, παρά τη σιωπή των  πηγών, τα «θαλάσσια μπάνια» ήταν αρκετά διαδεδομένα στις αρχές του 20ού αιώνα στην Κύπρο, τουλάχιστον στους «παίδας» και στους «νέους» του νησιού.

Και το δεύτερο, όπως φαίνεται στο δημοσίευμα με αρ. 5, ο καρχαρίας μετά τη σύλληψη και θανάτωσή του εξετέθη στη Λάρνακα και στη Λευκωσία «επ’ αμοιβή»: Εικόνες του «Περάστε κόσμε» στις δύο μεγαλύτερες κυπριακές πόλεις του 1901…

1. Ένεκα πληθώρας ύλης, δεν ηδυνήθημεν ν’ αναγράψωμεν εν τω παρελθόντι φύλλω οικτρότατον δυστύχημα συμβάν εν τω προσώπω εικοσιτριετούς νέου ονόματι Ευθυμίου Δαμιανού, κατασπαραχθέντος σχεδόν υπό καρχαρίου, ως εικάζεται, ενώ ελούετο όπισθεν του ενταύθα λοιμοκαθαρτηρίου. Του κατέφαγε τους μυώνας αμφοτέρων των βραχιόνων και έδηξε την βουβωνικήν χώραν, εκ της υπερβολικής δ’ αιμορραγίας επήλθε μετά τινας ώρας ο θάνατος.

Τον φοβερόν ιχθύν αντελήφθη εις των ενταύθα αλιέων, καίτοι δε προανήγγειλε προς τον παθόντα τον κίνδυνον, δυστυχώς ούτος δεν έσπευσεν ή δεν επρόφθασε να εξέλθη της θαλάσσης.

Επί των ημερών ημών είναι το πρώτον δυστύχημα το οποίον συμβαίνει εν Κύπρω εκ ανθρωποφάγων ιχθύων. Εθεάθησαν προ ικανών ετών κατά περιόδους καρχαρίαι, εξ ων εις και κατεδίωξεν εν τω όρμω της Λάρνακος λουομένους παίδας, αλλ’ άνευ τινός απευκταίου.

Πολλοί αλιείς καταγίνονται να τον αλιεύσωσιν, αλλά μέχρις ώρας ουδαμού εθεάθη.

Εφημ. Νέον Έθνος (Λάρνακα), 8/21-9-1901

2. Νέος τις εκ Πάφου υπηρετών παρά τω εν Λάρνακι δικηγόρω κ. Ευθυμιάδη, Ευθύμ. Δαμιανού ονόματι, ελούετο την πρωΐαν του παρελθόντος Σαββάτου εν Λάρνακι εις την θάλασσαν, ου μακράν της ξηράς, οπότε αίφνης ενεφανίσθη προ αυτού θαλάσσιον τέρας κατά πάσαν πιθανότητα καρχαρίας, όστις επέπεσε κατ’ αυτού και κατεσπάραξε τας σάρκας του. Κατέφαγε πρώτον τας χείρας και κατεξέσχισε και το στήθος κατόπιν∙ ο δυστυχής εν μέσω φρικτής αγωνίας κατώρθωσε να εξέλθη εις οικτράν κατάστασιν και μετά 3 ώρας απέθανεν εν μέσω φρικτών αλγηδόνων. Κατά την κατάθεσιν του θύματος, το τέρας ήτο παμμέγιστον εκληφθέν παρ’ αυτού κατ’ αρχάς ως λέμβος. Μετ’ αυτού συνελούετο και άλλος τις νέος εκ Λάρνακος, όστις περίτρομος κατώρθωσε να εξέλθη της θαλάσσης, μη δυνάμενος ή ελάχιστα να αφηγηθή εκ της σπαρακτικής σκηνής, ως εκ του τρόμου υπό τον οποίον διετέλει.

«Δυστυχήματα. Το εν Λάρνακι δυστύχημα. Καρχαρίας τρώγων άνθρωπον – Αι λεπτομέρειαι του τραγικού δυστυχήματος», εφημ. Αλήθεια (Λεμεσός), 7-9-1901

3. Ενώ νέος τις ελούετο παρά το Λοιμοκαθαρτήριον Λάρνακος, καρχαρίας τεραστίου μεγέθους επέπεσεν αίφνης κατ’ αυτού και του κατέφαγε το στήθος, τας κνήμας και τους βραχίονας.

Καίτοι εκεί που ελούοντο και άλλοι παίδες, ουχ ήττον ουδεμίαν εδυνήθησαν να παράσχωσι βοήθειαν εις τον κατασπαρασσόμενον υπό του ιχθύος και οξείας φωνάς αφίνοντα νέον, όστις επί τέλους κατορθώσας μετά κόπου να αποσπασθή του θαλασσίου τέρατος μετηνέχθη εν κακή καταστάσει εις το νοσοκομείον. Αι επενεχθείσαι όμως επί του σώματος του ατυχούς νέου πληγαί ήσαν τόσον σοβαραί, ώστε δεν εβράδυνε να επέλθη ο θάνατος.

«Καρχαρίας εν τη θαλάσση Λάρνακος», εφημ. Φωνή της Κύπρου (Λευκωσία),  8/21-9-1901

4. Λυπηρότατον δυστύχημα συνέβη εις εικοσιτριετή νέον εκ Λάρνακος ονόματι Ευθύμιον Δαμιανού. Ενώ ο ατυχής νέος ελούετο όπισθεν του Λοιμοκαθαρτηρίου Λάρνακος κατεσπαράχθη υπό καρχαρίου εις διάφορα μέρη του σώματος, μετά τινας δ’ ώρας εξέπνευσεν εκ της υπερβολικής αιμορραγίας. Τον φοβερόν τούτον ιχθύν συνέλαβον κατόπιν και μετέφερον εις Λευκωσίαν όπου εξετέθη εις κοινήν θέαν.

«Μικρά χρονικά», εφημ. Ευαγόρας (Λευκωσία), 15-9-1901

5. Ο φοβερός καρχαρίας, όστις προ ημερών είχε κατασπαράξει τας σάρκας ενός νέου λουομένου εν τω όρμω της Λάρνακος, συνελήφθη επί τέλους και ανέπνευσαν ούτω οι κολυμβηταί και οι φίλοι των θαλασσίων λουτρών.

Το θαλάσσιον τέρας επιζητούν και άλλα θύματα παρεμόνευεν εις το ίδιον μέρος, ενώ δε το παρελθόν Σάββατον ελούοντο εκεί που μικροί παίδες ώρμησε κατ’ αυτών, αλλ’ ευτυχώς ανεπιτυχώς. Αμέσως τότε ειδοποιήθησαν αλιείς, οίτινες προσδέσαντες ως δέλεαρ επί μεγάλου αγκίστρου ιχθύν έρριψαν τούτο από της λέμβου των εις την θάλασσαν και ούτω κατώρθωσαν μετά μικρόν να συλλάβωσι τον καρχαρίαν, τον οποίον επί διήμερον εξέθεσαν εν Λάρνακι και Λευκωσία εις κοινήν θέαν επ’ αμοιβή.

Ο καρχαρίας είχε μήκος δύο περίπου μέτρων και στόμα τεράστιον.

«Σύλληψις καρχαρίου. Πώς συνελήφθη. Το μέγεθός του», εφημ. Φωνή της Κύπρου (Λευκωσία),  15/28-9-1901