Ντίνος Ηλιάδης, Ο Άνθρωπος Μακάριος, Λευκωσία: Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄, 2013, 302 σελίδες.

Ο Άνθρωπος Μακάριος

Κυκλοφόρησε πρόσφατα, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη γέννηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ (1913-1977), του πρώτου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, το βιβλίο του Ντίνου Ηλιάδη, Ο Άνθρωπος Μακάριος. Ο δημοσιογράφος Ντίνος Ηλιάδης, συγγραφέας και του βιβλίου 50 ιστορικές στιγμές που σημάδεψαν την Κύπρο (1821-2004), Αθήνα: Κάκτος & Ίδρυμα Πολύκαρπος Γιωρκάτζης 2011, είχε την τύχη να γνωρίσει από πολύ κοντά τον Μακάριο, καθώς η αδελφή του, Μαίρη Εργατούδη, υπήρξε για σειρά ετών προσωπική γραμματέας του Αρχιεπισκόπου. Ο Ντίνος Ηλιάδης χαρακτηρίζει το βιβλίο του «μια απόπειρα σύνθεσης και εκ των ένδον θεώρησης της προσωπικότητας του Μακαρίου, ένα εγχείρημα ψυχογραφικής απόδοσης της μοναδικότητάς του». Σε αυτό αποθησαυρίζονται από τη μέχρι τώρα βιβλιογραφία δεκάδες μαρτυρίες και εκτιμήσεις ανθρώπων που γνώρισαν ή συνεργάστηκαν με τον Μακάριο. Πιο κάτω παραθέτω από το βιβλίο τρεις μαρτυρίες του ίδιου του Ντίνου Ηλιάδη για τον Μακάριο: Οι πρώτες δύο είναι διαφωτιστικές για τον χαρακτήρα του πρώτου προέδρου της Κύπρου και για το πόσο τον είχε σημαδέψει η αγροτική του καταγωγή και το ποιμενικό παρελθόν των παιδικών του χρόνων και η τελευταία καταγράφει μια ενδιαφέρουσα παραπολιτική λεπτομέρεια, που πιθανότατα καθόρισε την κυπριακή πολιτική ιστορία. Τελικώς, αντί του Τάσσου Παπαδόπουλου, την ίδρυση κόμματος της «μακαριακής παράταξης» μετά την τουρκική εισβολή ανέλαβε ο Σπύρος Κυπριανού, κάτι που αποδείχθηκε και ως το άτυπο «δακτυλίδι της διαδοχής» μετά τον θάνατο του Μακαρίου.

1. (σελ. 163) «Πράγματι είχε πάθος με τις πορείες στα βουνά και δεν άφηνε ευκαιρία να του ξεφύγει, όταν βρισκόταν στο ύπαιθρο και ειδικά στο βουνό. Κρατώντας ένα ραβδί, ανέβαινε, κατέβαινε, σκαρφάλωνε, κατρακυλούσε… Είχε την τάση να διαλέγει δύσβατα μονοπάτια, αδιάβατα μέρη, λες κι εξερευνούσε τα βουνά, λες κι ήθελε, κάθε φορά, να έχει καινούριες παραστάσεις.

Είχα την τύχη να πορευθώ κάποιες φορές μαζί του, σε περιπλανήσεις του στα δασώδη βουνά του Τροόδους. Τον έβλεπα, παρά τα εξήντα και πλέον χρόνια του, να διαθέτει αντοχή, ενεργητικότητα και ευκινησία, που θα τη ζήλευε κι ένας νέος αθλητής. Χρησιμοποιώντας χέρια και πόδια, απολάμβανε να σκαρφαλώνει στις βουνοκορφές και να πορεύεται με τις ώρες, χωρίς να δείχνει σημεία εξάντλησης ή κόπωσης.

Θυμούμαι, μια φορά, καθώς βαδίζαμε επτά-οκτώ πρόσωπα, κοντοστάθηκε μπροστά σε μια μικρή χαράδρα βάθους έξι – οκτώ μέτρων, κοίταξε την πλαγιά της, που ήταν στρωμένη με χαλίκια θρυμματισμένων βράχων, άρπαξε την εννιάχρονη ανεψιά μου από το χέρι, της λέει «Έλα Άρια…» κι άρχισαν κυριολεκτικά να κατρακυλούν στη χαράδρα… Έφτασαν στο βάθος της, γέλασαν και σκονισμένοι, γεμάτοι χώματα, πιασμένοι χέρι-χέρι, ανέβηκαν, όχι χωρίς κόπο. Και δεν είμαι σίγουρος, ποιος από τους δυο – ο Μακάριος ή η Άρια – απόλαυσαν περισσότερο εκείνη την κατρακύλα…»

2. (σελ. 167) «Μια φορά, στο Τρόοδος, ζήτησε από τη μητέρα μου να παραβγούν στο τρέξιμο. Η μητέρα μου, που δεν διακρινόταν για τις …αθλητικές της επιδόσεις, αρνήθηκε χαριτολογώντας με μια περίφραση: «Δεν το πάω, Δεσπότη μου!». Γέλασε ο Μακάριος και στράφηκε τότε σ’ ένα δωδεκάχρονο κορίτσι, κόρη του μηχανικού του ελικοπτέρου του, που βρισκόταν με τους γονείς της, καλεσμένοι του Μακαρίου και της ζήτησε να παραβγούν στο τρέξιμο. Η μικρή όμως αποδείχθηκε αρκετά γρήγορη και ‘κει που πήγε να προπορευθεί, ο Μακάριος την άρπαξε από το χέρι και τερμάτισαν μαζί! Δεν ήθελε να ηττηθεί…»

3. (σελ. 237) «Ο Μακάριος ήθελε για διάδοχό του τον Τάσσο Παπαδόπουλο. Στην παρουσία του γράφοντος και άλλων, μεταξύ των οποίων οι οικογένειες Αντρέα Αζίνα, Τάσσου Παπαδόπουλου, Κίκη Εργατούδη, Ηλία Ηλιάδη, Γιώργου Ηλιάδη και Ανδρέα Νεοφύτου, ο Αρχιεπίσκοπος εκμυστηρεύθηκε την επιθυμία του, την οποία ήδη είχε εκφράσει προς τον Τ. Παπαδόπουλο και την προτροπή να ηγηθεί της (μακαριακής) «Δημοκρατικής Παρατάξεως» (που αργότερα μετονομάστηκε σε «Δημοκρατικό Κόμμα»), η οποία είχε ιδρυθεί πριν ένα χρόνο. Ο Τ. Παπαδόπουλος δεν επέδειξε ενδιαφέρον και την ίδρυση του νέου κόμματος ανέλαβε ο Σπύρος Κυπριανού. «Υπήρχε ένα άδειο οικόπεδο και άφησε τον Σ. να το καταλάβει… Κατανοώ τους λόγους, αλλά δεν τους συμμερίζομαι!…» ήταν η ακριβής έκφραση του Αρχιεπισκόπου, αναφερόμενος στην απόφαση του Τ.Π. να μην εγκαταλείψει (έγκαιρα) τον παρασπονδήσαντα αρχηγό του στο «Ενιαίο Κόμμα» Γλαύκο Κληρίδη. Ήταν Σάββατο 9 Ιουλίου 1977.»