27 Οκτωβρίου σήμερα και με ευκαιρία της αυριανής επετείου θυμόμαστε και πάλι και τους Κυπρίους που πολέμησαν στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, είτε στον ελληνικό, είτε στον βρετανικό ή τον αμερικανικό, ή τον αυστραλιανό στρατό και άλλους συμμαχικούς στρατούς.

Φτάνουν τους 380 οι Κύπριοι στρατιώτες που έπεσαν πολεμώντας ή σκοτώθηκαν εν υπηρεσία ή συνεπεία των πολεμικών τους τραυμάτων ή στην αιχμαλωσία. Κι ανάμεσά τους, δυο οικογένειες από τη Λεμεσό ξεχωρίζουν γιατί ξεκληρίστηκαν από τον πόλεμο και τη βαρβαρότητα της ναζιστικής κατοχής. αλλά και όσων τραγικών ακολούθησαν στην Ελλάδα, στη δεκαετία του 1940.

Έχω γράψει κι άλλες φορές για αυτούς στο “Περί Ιστορίας”, όμως είναι από τους πρώτους που σκέφτομαι κάθε 28η Οκτωβρίου του 1940.

Είναι ο Ροδίων και ο Μιλτιάδης Γεωργιάδη, παιδιά του Προκόπη Χατζημιλτή-Γεωργιάδη και πρώτα ξαδέλφια του κατοπινού τομεάρχη της ΕΟΚΑ στη Λεμεσού και πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας, Δήμου Χατζημιλτή, που πολέμησαν εθελοντικά στον πόλεμο του 1940-1941, πήραν μέρος στην Αντίσταση κατά των Ναζί και έχασαν τη ζωή τους σε ένα γερμανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, το 1944-1945. Ο πατέρας τους, βετεράνος εθελοντής των Βαλκανικών πολέμων, σκοτώθηκε από μια αδέσποτη (μάλλον Βρετανική) σφαίρα στο κέντρο της Αθήνας, τον Δεκέμβρη του 1944. Η τέφρα του Ροδίωνος, μέσα σε μια λήκυθο, διατηρούνταν μέσα στο ιερό του Αρχαγγέλου, στην Κερύνεια. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 αγνοείται η τύχη της.

Η φωτογραφία των Ροδίωνος και Μιλτιάδη Γεωργιάδη, από το Μουσείο του Παγκυπρίου Γυμνασίου, στη Λευκωσία.

Το άλλο ζευγάρι αδέλφια είναι ο Ανδρέας και ο Γιαννάκης Δρουσιώτης. Παιδιά του γυμνασιάρχη της Λεμεσού Αργυρού Δρουσιώτη, βετεράνου των Βαλκανικών πολέμων κι αυτού, ήταν εγγόνια του Ανδρέα Θεμιστοκλέους, εμβληματικής φυσιογνωμίας της κυπριακής εκπαίδευσης, και δισέγγονα του Δημήτριου Θεμιστοκλέους, που σπούδασε στις Κυδωνίες και στη Σμύρνη το 1814-1819 και ήταν ο πρώτος σχολάρχης της Ελληνικής Σχολής Λεμεσού, το 1819-1821.

Σπούδασαν και οι δύο στην Ευρώπη και η έκρηξη του πολέμου βρήκε τον πρώτο στην Αθήνα, όπου κατέληξε κι ο δεύτερος, φοιτητής Γεωπονικής στο Βέλγιο. Ο Ανδρέας πολέμησε στον ελληνοϊταλικό πόλεμο ως έφεδρος Ανθυπασπιστής. Στην Αντίσταση βγήκαν κι οι δυο αντάρτες, με τον ΕΛΑΣ, ο πρώτος από την Αθήνα στη Θεσσαλία, κι ο δεύτερος από τη Θεσσαλονίκη στον μακεδονικό Όλυμπο. Ο Ανδρέας σκοτώθηκε σε ένα χωριό της Πιερίας, τις μέρες της απελευθέρωσης, τον Οκτώβριο του 1944 και ο Γιαννάκης καταδικάστηκε τετράκις εις θάνατον στον Εμφύλιο στη Θεσσαλονίκη. Γλύτωσε την εκτέλεση, έζησε αρκετά χρόνια στις φυλακές και επέστρεψε στην Κύπρο το 1953-1954. Έζησε από τότε στη γενέτειρά του Λεμεσό, όπου απεβίωσε τον Νοέμβριο του 2015.

Ο Ανδρέας με τον Γιαννάκη Δρουσιώτη στην Αθήνα, αρχές του 1941. Φωτογραφία, Ιστορικό Αρχείο Δήμου Λεμεσού

Για αυτούς και για άλλους Κυπρίους και Κυπρίες εθελοντές και εθελόντριες θα μιλήσω απόψε, 27 Οκτωβρίου, στη Λεμεσό, στις 7.30 μμ, στο Λανίτειο Θέατρο, σε μια εκδήλωση που οργανώνουν οι εκπαιδευτικές οργανώσεις ΟΕΛΜΕΚ – ΠΟΕΔ – ΟΛΤΕΚ. Η πρόσκληση εδώ

Επίσης, αύριο, 28η Οκτωβρίου, στην τηλεόραση του Άλφα Κύπρου, στις 6.45 μμ, στη σειρά “24 Ώρες” δείτε το ντοκιμαντέρ του δημοσιογράφου Κωνσταντίνου Κωνσταντίνου, σε σκηνοθεσία του Λοΐζου Μαρκίδη, για τη συμμετοχή της Κύπρου στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.