Πρωτοχρονιά του 2022 σήμερα και εύχομαι σε όλες και όλους τους αναγνώστες και αναγνώστριες του «Περί Ιστορίας», τους φίλους και τις φίλες, τους παλαιούς και τωρινούς φοιτητές και φοιτήτριές μου, ιδιαιτέρως όσους και όσες μας διαβάζουν εκτός Κύπρου και Ελλάδος, Χρόνια πολλά με υγεία! Ξεχωριστές ευχές και αγάπη στέλνω σε όσες και όσους αυτές τις γιορτινές μέρες είναι αποκλεισμένοι υπό περιορισμό στα σπίτια τους καθώς διαγνώσθηκαν με κορονοϊό, ευχόμενος υπομονή και γρήγορα περαστικά!

Τηρώντας τη μικρή παράδοση που καθιέρωσε το «Περί Ιστορίας» τα τελευταία χρόνια, σήμερα θα δούμε πώς υποδέχθηκαν το νέο έτος προ εκατόν ετών.

Φέτος συμπληρώνονται τα εκατόν χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή, για αυτό και επέλεξα το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Κόσμος» της Σμύρνης (Σάββατο, φ. 1/14 Ιανουαρίου 1922), που έμελλε να είναι και το τελευταίο πρωτοχρονιάτικο φύλλο ελληνικής εφημερίδας στην πρωτεύουσα της Ιωνίας. Σημειώνω το κύριο άρθρο, του εκ των εκδοτών της εφημερίδας Ν[έστορος] Λάσκαρη με τίτλο «Μολών Λαβέ», που διαβάζεται σήμερα ως εισαγωγή σε μια αρχαία τραγωδία· ειδικά ο μεγαλόστομος δραματικός επίλογος… Το πρωτοσέλιδο, κτυπημένο από τη λογοκρισία του Στεργιάδη, είναι αρκετά πλούσιο σε ύλη: δημοσιεύονται ειδήσεις από το Μέτωπο, τη Φιλαδέλφεια και τα Μοσχονήσια, το χρονογράφημα, την επίσκεψη του Α. Παπούλα στην Αθήνα και του Τραπεζούντος Χρυσάνθου στο Λονδίνο. Η εφημερίδα αποδοκιμάζει όσους αντιδρούν στην εκλογή του Μελετίου Μεταξάκη ως Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως (στο σχόλιο «Ας είνε ευλογημένος») αποδοκιμάζοντας έτσι τον «εκκλησιαστικό κομματισμό», ενώ άξια προσοχής είναι και τα σχόλια «Μόνον η Ελλάς» και «Οι σκώληκες», όπου σημειώνεται: «Και ημείς εδώ είμεθα Έλληνες κ. Ζητηματογράφε, και μάλιστα Μικρασιάται, και αυτό είνε αρκετό.»…  Πέρα από τον συγκαλυμμένο βενιζελισμό, εκφράζεται η αγωνία του εκτός ελληνικού κράτους Ελληνισμού για τον «σκώληκα του πάθους και του μίσους [που] κατατρώγει την Ελληνίδα ψυχήν». Και που, τελικώς, αποδείχθηκε μια από τις κύριες αιτίες των εθνικών καταστροφών του 1922 και του 1974.

Το επόμενο πρωτοχρονιάτικο πρωτοσέλιδο είναι κυπριακό, του σπάνιου σατιρικού εντύπου «Πυξ Λαξ», του Βαρωσιώτη Ζαχαρία Σωτηρίου, μιας μεγάλης μορφής των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα στο νησί μας. Το «Πυξ Λαξ» εκδόθηκε για μικρά διαστήματα στην Αμμόχωστο ή στη Λευκωσία, ενώ ο εκδότης του οδηγήθηκε στα δικαστήρια αρκετές φορές είτε για λιβέλλους είτε, στα χρόνια της Παλμεροκρατίας, για την πατριωτική αντιβρετανική του ποίηση. Πέρα από το δίστιχο «Του Γεννάρη πρώτη μέρα και γιορτή του Άι-Βασίλη Μαραμμένα απ’ τον Τζιόγον βλέπω αρκετών τα χείλη…», που απεικονίζει ένα πατροπαράδοτο πάθος, αξίζει να προσεχθούν οι τέσσερις πρώτες στροφές του βασικού θέματος του φύλλου, όπου διαγράφεται η εικόνα του «απένταρου και πρόσφυγα» Άη Βασίλη. Το προσφυγικό ρεύμα είχε αρχίσει να γίνεται εμφανές στην Κύπρο: Ο Σωτηρίου αιτιάται για αυτό τους «Φρατσεζο-Ταλιάνους», ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί και στην αντίστοιχη γύμνια, από τη φτώχεια, των Κυπρίων.

Και τέλος, από τη μεγαλύτερη εφημερίδα της Κύπρου, την «Ελευθερία» της οικογένειας Σταυρινίδη, οι πρωτοχρονιάτικες ευχές για το 1922, από το φ. 31 Δεκεμβρίου 1921 / 13 Ιανουαρίου 1922: «Αίσιον και ευτυχές το νέον έτος και εθνική αποκατάστασις διά την Κύπρον»!

Φίλες και φίλοι, Καλή χρονιά και Χρόνια Πολλά!