Παρουσιάστηκε προχθές, 4 Απριλίου 2019, στη Λευκωσία, η δίτομη ογκώδης έκδοση των Μύρωνος Χριστοφίδη και Λεωνίδα Φ. Λεωνίδου, «Χρονολόγιον Αγώνος ΕΟΚΑ (1954-1959). Κύρια ιδιοτυπία της έκδοσης είναι ότι ο πρώτος εκ των συγγραφέων, Μύρων Κ. Χριστοφίδης (1926-1988) κατέλειπε 1924 πυκνογραμμένες σελίδες χρονολογίου που έγραφε σχολαστικά κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ (από το 1956 μέχρι τον Ιούλιο του 1958), πιθανότατα επί καθημερινής βάσεως, και ο Λεωνίδου συμπλήρωσε την ημιτελή αναλυτική καταγραφή, εκδίδοντας ταυτόχρονα και τα κείμενα του Χριστοφίδη.

Το βιβλίο αποτελεί ένα εξαντλητικό ως προς τις λεπτομέρειες χρονολόγιο,  έργο υποδομής και αναφοράς, μια πρωτότυπη εγκυκλοπαίδεια και θησαυρό γνώσεων για τον αγώνα της ΕΟΚΑ. Εκτός από τις αναφορές για τη δράση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, του Γρίβα-Διγενή, των ηρώων, των μαρτύρων της αγχόνης, τις μάχες και τα στρατιωτικά γεγονότα, καταγράφεται αναλυτικά η καθημερινότητα του 1955-1959. Η παλλαϊκή συμμετοχή του λαού, η κυκλοφορία των φυλλαδίων, η ύψωση των πανώ, οι μάχες των σχολείων, οι συλλήψεις και οι εγκλεισμοί στα κρατητήρια, η σπασμωδική εκδικητική αντίδραση των αποικιακών αρχών. Παρελαύνουν εκατοντάδες χωριά, χιλιάδες ονόματα Κυπρίων και απλών Βρετανών στρατιωτικών, δεκάδες χιλιάδες περιστατικά που ανασύρονται από τη ειδησεογραφία της εποχής και διασώζονται από τη λήθη. Ο Μύρων Χριστοφίδης αποδελτίωνε καθημερινά (με …εκνευριστική συστηματικότητα) τις κυπριακές, αλλά και αθηναϊκές και βρετανικές εφημερίδες, ενίοτε και τουρκικές, αντέγραφε τα φυλλάδια της ΕΟΚΑ και των οργανώσεών της, όπως και όσα άλλα κυκλοφορούσαν στους κυπριακούς δρόμους, και τα δελτία ειδήσεων και τις εκπομπές των ραδιοφώνων που ακούγονταν στο νησί. Ο Λεωνίδου ακολούθησε την ίδια μεθοδολογία και όσο ήταν δυνατόν το ύφος και τη γλωσσική ιδιομορφία στη δική του συμπλήρωση.

Από τον πλούτο πληροφοριών που αναδεικνύεται από την έκδοση, επιλέγω, από μια τυχαία βδομάδα του Ιουλίου 1956, ελάχιστες ειδήσεις. Είναι ενδεικτικές για τις αποκρουστικές όψεις της Αποικιοκρατίας στο νησί μας, ένα μόλις χρόνο μετά την 1^η Απριλίου 1955. Και αποδεικνύουν ότι, και για τους Βρετανούς, «όλη η Κύπρος ήταν ΕΟΚΑ»… (Οι φράσεις εντός των αγκυλών [ ] είναι δικά μου σχόλια.):

«9 Ιουλίου 1956: Στρατιώται συνέλαβον επί της οδού Σαλαμίνος εν Αμμοχώστω, τον οδηγόν λεωφορείου Π.Ε. προερχόμενον εκ του χωρίου Μάνδρες. Οι επιβάται διετάχθησαν να εξεύρουν άλλον οδηγόν ίνα συνεχίσουν τον δρόμον των. (…)

Κατηγγέλθη εις την Αστυνομίαν και την Διοίκησιν Πάφου ότι την 4.00 μμ της 6/7/1956 ενώ παιδιά έπαιζον εις την αυλήν του σχολείου Τίμης, 18 επικουρικοί, επιβαίνοντες δύο αυτοκινήτων, εσταμάτησαν και επετέθησαν κατά του 12ετούς μαθητού Σ.Ν. και του 21 ετών Α.Ν., ζητούντες απ’ αυτούς να είπουν ποίοι τους εσφύριξαν (…)

10 Ιουλίου 1956. Εις Λεμεσόν αφέθησαν ελεύθεροι όλοι οι κρατούμενοι φοιτηταί και φοιτήτριαι [είχαν έλθει για τις καλοκαιρινές διακοπές από τα ελληνικά πανεπιστήμια] υπό τον όρον ότι θα παραμένουν εις το σπίτι των από της δύσεως μέχρι της ανατολής του ηλίου και θα παρουσιάζωνται εις τον Αστυνομικόν Σταθμόν άπαξ της ημέρας.

Ο εκ Λάρνακος Χ.Γ.Μ., 16 ετών και Λ.Π., 14 ετών, κατεδικάσθησαν υπό του Ειδικού Δικαστηρίου εις δέκα ραβδισμούς έκαστος διότι την 11/5/1956 ελιθοβόλησαν στρατιώτες εις τον Άγιον Λάζαρον. Η ποινή αύτη, ήτις είναι και η κτηνωδεστέρα πάσης άλλης ποινής εις το είδος της, εξετελέσθη την 9.30 μμ. Εξ αυτών ο Χ.Γ.Μ. φέρει τα πλέον ισχυρώτερα σημεία και καταφανέστερα ίχνη αίματος ως και αποτυπώματα ραβδισμών.

11 Ιουλίου 1956. Το Ανώτερον Δικαστήριον Αμμοχώστου απέρριψε έφεσιν έντεκα παιδιών, 8-13 ετών, κατ’ αποφάσεως του Ειδικού Δικαστηρίου, δια του οποίου κατεδικάσθησαν εις επτά ραβδισμούς και πρόστιμον πέντε λιρών, κατηγορούμενοι ότι μετέσχον παρανόμου συγκεντρώσεως και οχλαγωγίας. (…)

Εις το Γενικόν Νοσοκομείον Λευκωσίας εξελήφθη ως ο Γρίβας και συνελήφθη 50ετής ανήρ φέρων γενειάδα και καθήμενος υπό την σκιάν των δένδρων της αυλής του Νοσοκομείου υπό των περιφήμων (!) επικουρικών. Μετά την σύλληψιν του δυστυχούς γέροντος [!!!], τον ενέκλεισαν εις το υπόγειον διαμέρισμα του πρώην Γραφείου Δημοσίων Πληροφοριών [στο σημερινό κτίριο της Βουλής, απέναντι από το Νοσοκομείο]. Αργότερον μετεφέρθη εις τον Κεντρικόν Αστυνομικόν Σταθμόν δι’ ανάκρισιν.

Κατηγγέλθη εις την Αστυνομίαν [παραλείπω το όνομα του χωριού] ότι είς Άγγλος στρατιώτης εβίασε Κυπρίαν έγγαμον γυναίκα κατά την διάρκειαν των εκεί ερευνών. Κατόπιν αναγνωριστικών παρατάξεων, η εν λόγω γυναίκα υπέδειξε διά τετάρτην συνεχή φοράν τον ίδιον αυτόν Άγγλον στρατιώτην. Η υπόθεσις εδόθη εις την Αστυνομίαν. (…)

13 Ιουλίου 1956. Ο εκ Λονδίνου στρατιώτης Ρόναλντ Λ. Π. εδεσμεύθη εις το εν Λευκωσία Επαρχιακόν Δικαστήριον δι’ εγγυήσεως 25 λιρών δι’ εν έτος και εις πρόστιμον δύο λιρών, επί τω ότι ευρέθη ένοχος του φόνου του εκ Παλλουριωτίσσης Ανδρέου Φανή.»

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 6 Απριλίου 2019