Γιορτάζεται αυτές τις μέρες σε πολλές χώρες του κόσμου, και σε κάποιες, μάλιστα, όπως τη Ρωσία, με μεγάλη λαμπρότητα, η επέτειος των εβδομήντα χρόνων από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου στην Ευρώπη και την ήττα της ναζιστικής Γερμανίας. Από τις πιο άγνωστες πτυχές της κυπριακής συμβολής είναι η γυναικεία συμμετοχή. Στη βιβλιογραφία έχει επικρατήσει ότι στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο κατατάχθηκαν εθελοντικά συνολικά 778 Κύπριες, που υπηρέτησαν σε βοηθητικές υπηρεσίες του στρατού, στην A.T.S., κυρίως ως νοσοκόμες, και αργότερα, από τον Σεπτέμβριο του 1943, στην αεροπορία, στη W.A.A.F.. Ως μαζικό φαινόμενο η γυναικεία κατάταξη ήταν κάτι που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της Κύπρου, καθώς είχε να αντιμετωπίσει και να ξεπεράσει μακραίωνες προκαταλήψεις και παραδοσιακές νοοτροπίες σχετικά με τη θέση και το ρόλο της γυναίκας. Ανάμεσα στις εθελόντριες ήταν μέλη γνωστών κυπριακών οικογενειών, όπως η Στέλλα Κακογιάννη (κατόπιν Σουλιώτη, η πρώτη γυναίκα υπουργός της Κυπριακής Δημοκρατίας), κόρη του γνωστού πολιτευτή της Λεμεσού Παναγιώτη Κακογιάννη, οι κόρες του πρώην βουλευτή Κυριάκου Π. Ρωσσίδη, Ραλλού και Θράκη (κατόπιν γνωστή ζωγράφος, με το συζυγικό επίθετο Jones) και οι τρεις θυγατέρες του πολιτευτή και δικαστή Σιεφκέτ μπέη. Μαζί τους, στην ATS και στην WAAF κατατάχθηκαν και άλλες κοπέλες, ικανές για το τολμηρό αυτό βήμα χειραφέτησης, υπάλληλοι, νοσοκόμες, υπηρέτριες, εργάτριες, απόφοιτες των κυπριακών Γυμνασίων και μέλη προσφυγικών οικογενειών από τα νησιά του Αιγαίου.

Στην πρόσφατη (2012) έκδοση από τον γράφοντα του Μητρώου των Κυπρίων εθελοντών του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου εντοπίστηκαν και δημοσιεύθηκαν τα ονοματεπώνυμα 117 Κυπρίων γυναικών που κατατάχθηκαν σε μονάδες του βρετανικού στρατού. Αρκετές (όσες καταγράφηκαν για διάφορους λόγους στις ημερήσιες αναφορές) εντοπίστηκαν στα «Πολεμικά Ημερολόγια» της κεντρικής διοίκησης των κυπριακών μονάδων της A.T.S. που είχε έδρα την Κύπρο. Μία από αυτές, η Θεοδώρα Ιωάννου από τα Πέρα Ορεινής, απεβίωσε εν υπηρεσία τον Σεπτέμβριο του 1943 και είναι θαμμένη σε στρατιωτικό κοιμητήριο της Αιγύπτου. Η εθελοντική στράτευση γυναικών προπαγανδιζόταν και από ειδικά συνεργεία στην κυπριακή ύπαιθρο και είναι χαρακτηριστικό ότι προηγήθηκε της αντίστοιχης στράτευσης σε γειτονικές χώρες. Η κατάταξη των εθελοντριών προκαλούσε πολλές φορές ομηρικούς οικογενειακούς καυγάδες και δράματα: Από το πολεμικό ημερολόγιο των γυναικείων μονάδων μαθαίνουμε για περιστατικά όπου οι ολοφυρόμενες μητέρες προσπαθούσαν να μεταπείσουν τις στρατιωτίνες θυγατέρες τους, ή τις κατήγγειλαν ότι είχαν δηλώσει ψευδώς μεγαλύτερη ηλικία για να καταταχθούν. Στο πιο τραγελαφικό επεισόδιο, ο οργισμένος σύζυγος μιας Κυπρίας εθελόντριας εγκατέλειψε στην πύλη του στρατοπέδου όπου είχε καταταχθεί η γυναίκα του (στο B.M.H.) τα δυο τους μικρά παιδιά, δημιουργώντας αναστάτωση και, εν τέλει, προκαλώντας την πρόωρη και άδοξη αποστράτευση της νεαρής μητέρας…

Μια άλλη μεγάλη ομάδα δεκάδων γυναικών της Κύπρου είχαν εγγραφεί αρκετά νωρίτερα ως εθελόντριες νοσοκόμες για τον ελληνικό στρατό, τον Δεκέμβριο του 1940, στους καταλόγους που είχε ανοίξει η κυπριακή εκκλησία, όμως η κατάταξή τους (όπως και χιλιάδων ανδρών), εμποδίστηκε από τις αποικιακές αρχές. Και βέβαια, ένα άλλο τεράστιο κεφάλαιο της γυναικείας συμμετοχής, είναι το συγκλονιστικό φαινόμενο της προσφοράς από χιλιάδες Κυπρίες των δακτυλίων αρραβώνων τους για την αγωνιζόμενη Ελλάδα, στο απόγειο του κυπριακού αλυτρωτισμού.

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Ο Φιλελεύθερος» στις 9 Μαΐου 2015