Έφυγε χθες, 30 Ιουνίου 2014, από τη ζωή, ύστερα από μια πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο, ο ιστορικός Ρολάνδος Κατσιαούνης. Γεννημένος το 1954 στην Αμμόχωστο έκανε σπουδές στην Αγγλία (1981, MSc, Politics with Sociology) και αργότερα (1996) απέκτησε διδακτορικό στην ιστορία από το King’s College του Λονδίνου. Είχε ήδη, από τη δεκαετία του 1980, προσληφθεί στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου. Εκεί εξέδωσε τα δυο πιο σημαντικά του έργα, το Labour, Society and Politics in Cyprus during the Second Half of the Nineteenth Century (1996), και το Η Διασκεπτική 1946-1948. Με ανασκόπηση της περιόδου 1878-1945 (2000). Το 2003, αποσπασμένος στο Υπουργείο Εξωτερικών, επιμελήθηκε το βιβλίο United Nations: General Assembly and Security Council Resolutions on Cyprus, 1960-2002. Από τα άρθρα του πιο σημαντικά θεωρώ τα «Οι καταβολές της Επιτροπής Κυπριακής Αυτονομίας», Πρακτικά του Πρώτου Διεθνούς Συμποσίου Κυπριακής Μετανάστευσης: Iστορική και Κοινωνιολογική Θεώρηση, Λευκωσία 1990, σσ. 211-229, «Οι ελληνοβρετανικές σχέσεις, ο Αντιβασιλέας Δαμασκηνός και η Κύπρος, Οκτώβριος 1944 – Σεπτέμβριος 1945», Eπετηρίς, XIX (1992), σσ. 449-514, «Εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις πρώτες βουλευτικές εκλογές της Αγγλοκρατίας το 1883», Επετηρίς, XX (1993-1994), σσ. 309-345.
Με τον Ρολάνδο γνωριστήκαμε στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν αρχίζαμε την έρευνα και τα διδακτορικά μας. Συναντιόμασταν από τότε σε διάφορα αρχεία και βιβλιοθήκες, στην Κύπρο, την Αθήνα και το Λονδίνο και από το 2002, όταν επέστρεψα στην Κύπρο, συνεργαστήκαμε για πολλά χρόνια στην Επιτροπή για τον καταρτισμό Μητρώου Εθελοντών του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, αλλά και στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή για τον Φάκελο της Κύπρου και σε Επιτροπές του Υπουργείου Παιδείας για την αξιολόγηση και συγγραφή βιβλίων ιστορίας.
Δεν είναι της ώρας να αποτιμήσω τον άνθρωπο ή τον ιστορικό Ρολάνδο Κατσιαούνη. Είχαμε αρκετές και έντονες διαφορές σε διάφορα ζητήματα και σε πολλές περιπτώσεις, διαφορές όμως, που με την πάροδο του χρόνου, δεν επηρέασαν τις προσωπικές μας σχέσεις. Η επάρατη νόσος που τον κτύπησε τα τελευταία χρόνια δεν του επέτρεψε να τελειώσει, ούτε το πρόγραμμα που είχε αναλάβει στο Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών για το Κυπριακό κατά το 1950-1974, ούτε την ιστορία του ΑΚΕΛ, που επιθυμούσε τόσο πολύ να ολοκληρώσει. Θαρρώ πως η τελευταία δημόσια παρέμβασή του ήταν ένα άρθρο που έγραψε για να διορθώσει κάποιες λεπτομέρειες σε ένα κείμενο του ευρωβουλευτή Τάκη Χατζηγεωργίου, ύστερα από τον θάνατο του Γλαύκου Κληρίδη, τον Νοέμβριο του 2013. Πριν από λίγες μέρες είχε ανακοινωθεί πως θα έπαιρνε μέρος σε μια ημερίδα, που οργανώνει το Ινστιτούτο “Προμηθέας” στις 9 Ιουλίου για την αποδόμηση και τους αποδομητές της (σύγχρονης) ιστορίας, γεγονός που δημιούργησε την ελπίδα ότι είχε ξεπεράσει τα προβλήματα υγείας. Δυστυχώς, δεν τα κατάφερε.
Τι κρατώ από την τριαντάχρονη γνωριμία με τον Ρολάνδο, πέρα από τη θλίψη για τον πρόωρο θάνατό του; Τις συναντήσεις και την πολύωρη συναναστροφή μας σε διάφορα αρχεία, με αποκορύφωμα τις καθημερινές του επισκέψεις το περσινό καλοκαίρι στο Αρχείο της Αρχιεπισκοπής, όπου μελετούσε το Αρχείο του Αρχιεπισκόπου Σωφρονίου για να επανεκδώσει το βιβλίο του για τον 19ο αιώνα, αμέσως ύστερα από τις επώδυνες επισκέψεις στους γιατρούς και τις εξαντλητικές του θεραπείες, με τους ορρούς στα χέρια. Εκεί, όπου μοιραζόμασταν τις μυστικές χαρές και την κοινή αγάπη για την ιστορική έρευνα.
Καλό ταξίδι, συνάδελφε. Και καλήν ανάπαυση.