Συμπληρώθηκαν προχθές, 7 Μαρτίου, 60 χρόνια από την «ορκωμοσία των Αθηνών», ένα ορόσημο για την οργάνωση του αγώνα της ΕΟΚΑ. Οι πρώτες συζητήσεις για ένοπλη αντίσταση εναντίον της βρετανικής κατοχής έγιναν στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ανάμεσα στους κύκλους των λίγων, αλλά δικτυωμένων στα κέντρα αποφάσεων, Κυπρίων της Αθήνας. Πρωταγωνιστές ήταν η οικογένεια Κύρου, της «Εστίας», και οι αδελφοί Σάββας και Σωκράτης Λοϊζίδης, δικηγόροι από το Δίκωμο και εξόριστοι των Βρετανών: Ο πρώτος των Οκτωβριανών του 1931 κι ο δεύτερος, του Φεβρ. 1950. Το 1951 οι σκέψεις για ένοπλο αγώνα πήραν οριστικό χαρακτήρα με την προσέγγιση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, γνώριμου του Σωκράτη Λοϊζίδη από τα γυμνασιακά χρόνια στο Παγκύπριο. Ακολούθησε η προσέγγιση του τέως υπουργού Γεώργιου Στράτου, και τον Μάιο του 1951, του συνταγματάρχη Γεώργιου Γρίβα και του αντισυνταγματάρχη Ηλία Αλεξόπουλου.

Στη συνέχεια, κι αφού τον Ιούλιο του 1951 έκανε το πρώτο του ταξίδι στην Κύπρο για τους επαναστατικούς σκοπούς ο Γ. Γρίβας, η Επιτροπή συμπληρώθηκε με νέα μέλη, τον καθηγητή της Θεολογικής Σχολής Γεράσιμο Κονιδάρη, τον στρατηγό Νικόλαο Παπαδόπουλο (Παππού), εμβληματική μορφή της «μάχης της Φλώρινας» στον Εμφύλιο, τον δικηγόρο Αντώνιο Αυγίκο, τον καθηγητή της Νομικής Σχολής Δημήτρη Βεζανή και τους Ηλία Τσατσόμοιρο και Δ. Σταυρόπουλο. Όποτε βρισκόταν ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος στην Αθήνα η επιτροπή συνεδρίαζε στην παρουσία του. Σε μια από τις πρώτες συνεδριάσεις της Επιτροπής μετά την αύξηση των μελών της, στις 21 Ιουλίου 1952, τέθηκε το ζήτημα της αρχηγίας. Γράφει ο Σωκράτης Λοϊζίδης: «Κατά την συνεδρίασιν ταύτην ο καθηγητής κ. Βεζανής εξέφρασε την γνώμην, ότι καλόν θα ήτο να ώριζεν η επιτροπή ένα «επί κεφαλής». Ως είναι ευνόητον άπαντες εθεωρήσαμεν ως φύσει και θέσει «επί κεφαλής» τον Εθνάρχην Μακαριώτατον, προσέτι δε απεφασίσαμεν όπως, απουσιάζοντος του Μακαριωτάτου, προεδρεύη της Επιτροπής ο κ. Στράτος.»

Οι προσπάθειες επισημοποιήθηκαν στις 7 Μαρτίου 1953 με την ορκωμοσία για την ανάληψη αγώνα για την απελευθέρωση της Κύπρου, που έγινε ενώπιον του Μακαρίου στο σπίτι του καθηγητή Κονιδάρη, στην οδό Ασκληπιού 36β, στα Εξάρχεια. Εκτός από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο υπέγραψαν το σχετικό πρακτικό οι Στράτος, Κονιδάρης, Βεζανής, οι αδελφοί Λοϊζίδη, ο στρατηγός Παπαδόπουλος, ο συνταγματάρχης Γρίβας και οι Αλεξόπουλος, Τσατσόμοιρος, Σταυρόπουλος. Στο τελετουργικό της ορκωμοσίας προφανές πρότυπο ήταν η Φιλική Εταιρεία και η επανάσταση του 1821. Όπως γράφει ο Κονιδάρης, η απόφαση για την ορκωμοσία λήφθηκε στα τέλη Φεβρουαρίου 1953 όταν είχε προχωρήσει η προετοιμασία του αγώνα από άποψη αποστολής όπλων και οργάνωσης στην Κύπρο. Η ορκωμοσία έγινε σε έντονο κλίμα συγκίνησης. Ο Αρχιεπίσκοπος έβαλε το χέρι του στο μέρος της καρδιάς και ανέγνωσε τον όρκο, φράση με φράση, τον οποίο επαναλάμβαναν οι παριστάμενοι που είχαν θέσει τα χέρια τους στο Ευαγγέλιο, μια Καινή Διαθήκη που επιλέχθηκε πρόχειρα από τη βιβλιοθήκη του Κονιδάρη: «Ορκίζομαι εις το όνομα της Αγίας και Ομοούσιου και Αδιαιρέτου Τριάδος να φυλάξω θυσιάζων και την ιδίαν μου ζωήν, υποφέρνων και τα πλέον σκληρά βάσανα, μυστικόν παν ότι γνωρίζω και θέλω ακούση διά την υπόθεσιν της Ενώσεως της Κύπρου…» Ήταν το τέλος της αρχής.

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος”, 9 Μαρτίου 2013.